Ülkemizde geçtiğimiz yüzyılın ortalarında Ankara ve İstanbul’da kullanılmaya başlanan, ancak 'yavaş gittikleri- trafiği tıkadıkları" da dahil birçok gerekçeyle 1980’li yıllarda terkedilen ve günümüzde ‘demode’ olarak nitelendirilen troleybüs teknolojisini yeni bir sistemmiş gibi ‘Trambüs’ adıyla ve ‘Dünyanın en ileri toplu taşıma teknolojisi’ iddiasıyla Malatya’ya pazarlayan ekibin kurmay heyetinde yer alan ve geçtiğimiz Mayıs ayında İETT’nin Genel Müdürlüğü'ne getirilen Malatya Büyükşehir Belediyesi eski Genel Sekreteri Arif Emecen (üstteki fotoğrafta soldan 2'nci), Malatya’da iken öve öve bitiremediği trambüsü İstanbul'da hiç ağzına almıyor.
Malatya’da görev yaptığı sırada troleybüs projesini hayata geçirirken, büyükşehirlerin toplu taşıma sorununu için en önemli çözüm yolu olarak gösteren ve demode diye nitelendirilen bu sistemin trambüs adıyla propagandasını yapan ekibin içinde yer alan İETT Genel Müdürü Arif Emecen, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisinde, İETT Genel Müdürlüğünün 2017 bütçesinin görüşülmesi sırasında yaptığı konuşmada, İstanbul’daki toplu taşımada nitelikli hizmet verebilmek için troleybüsü değil elektrikli otobüsleri söyledi.
"İETT olarak 2017'de tüm otobüs alımlarına ayırdığımız bütçe 1 milyar 110 milyon 996 bin liradır" diyen Emecen, toplam 725 otobüs alımı planladıklarını ifade etti. Emecen, bu otobüslerden 200’ünün yüzde 100 elektrikli olacağını belirtti.
'Demode' olmasından, tek teklifli ihalesine, yaklaşık 20 milyon Euroluk ihale tutarına, güvenli trafiği sağlayacak kavşak düzenlemelerinin iptal edilmesine yolaçmaya kadar bütün eleştirilere rağmen Türkiye'de ilk kez Malatya'da uygulanan ve belediye yöneticileri tarafından da "aslında bu troleybüs" itirafı yapılan trambüs projesinde, dönemin Kayseri'den getirilerek Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri yapılan Arif Emecen önemli rol oynamıştı.
Trambüsü "en uygun toplu taşıma projesi" olarak savunan Emecen, sürpriz bir şekilde geçtiğimiz Mayıs ayında Malatya'daki görevinden ayrılmış, kısa bir süre sonra da İstanbul Büyükşehir Belediyesi İETT Genel Müdürlüğü görevine getirilmişti.
Arif Emecen’in İETT’nin kurumsal web sitesinde yer özgeçmişinde “Malatya'da ulaşım sorununa çözümler üretilen çalışmaların başındaki Trambüs projesini hayata geçirdi” cümlesiyle Emecen’in troleybüs projesindeki rolüne dikkat çekilirken, bu kişinin geçtiğimiz günlerdeki İETT bütçe görüşmelerinde İstanbul için trambüsten hiç bahsetmemesi dikkatlerden kaçmadı.
DENEMEDEKİ TRAMBÜS YANINCA..
Üretilmiş ve test edilmiş tek bir örneği dahi olmadan Malatya için tercih edilen, testleri yasa ve yönetmeliklere aykırı olarak, kum torbası ve insan doldurularak, Malatya'nın işleyen trafiğinde yapılan, test çalışmaları sırasında Mart 2015'de İnönü Üniversitesi kampüsü içerisinde içinde yolcu varken yanan trambüsün ardından ortaya çıkan tepkiler üzerine savunmaya geçen Arif Emecen, Nisan 2015'te, ulastirmadunyasi.com adlı yayına verdiği röportajda, "Trambüs projesi Malatya Büyükşehir Belediyesi Başkanı Sayın Ahmet Çakır’ın vizyonerliğinin ve gelecek öngörüsünün doğru bir tespitidir, doğru bir sonucudur. Gelişmiş ülkelerde benzeri örnekleri de var zaten. Battal Gazi’nin memleketinden, Fırat’ın kenarından Türkiye’ye yeni, çevreci ve çok ekonomik bir sistem sunuyoruz. Trambüs bu ülkenin ve Türk mühendisliğinin başarısıdır. Trambüse karşı olanlar, Malatya’daki belediye yönetimine karşı olduğu için yapılan doğru işlere de karşı olmak gibi malesef yanlış bir tutum izlediler." iddiasında bulunmuştu.
Emecen, trambüs projesi gündeme geldiğinde, daha önce yakıt giderlerinin ortadan kalkması nedeniyle projenin 5 yılda kendini amorti ödeceği yolundaki açıklamalara karşın, söz konusu röportajında amortisman süresini 8 yıla çıkarmıştı. Emecan, ayrıca trambüsün şehiriçinde de kullanılması yolunda bir projeden bahsetmiş, "20 kilometre civarında bir hattımız, 12 tane aracımız var. Önümüzdeki dönemde hattımızı inşallah uzatacağız. Ayrıca şu anda ek bir proje üstünde çalışıyoruz; araçlarımızın üzerine 1,5-2 ton civarında bir akü koymayı planlıyoruz, şehir merkezinde olan 7 kilometrelik bir alan var, orayı katenersiz, bölge olarak sadece ve sadece akü ile geçmeyi planlıyoruz, bir nevi by-pass hattı gibi olacak. Enerji verimliliği konusunda ise, maliyeti üçte iki oranında azalıyor. Enerji verimliliğinin getirdiği tasarruf ile baktığımızda araç 8 yılda kendisini amorti ediyor."diye konuşmuştu. (Arif Emecen'in trambüsle birlikte görüldüğü üstteki fotoğraf ulastirmadünyasi.com'dan alınmıştır)
'TRAMBÜS İYİ' DEDİRTİLEN GENEL MÜDÜRÜN YERİNE GELDİ..
Arif Emecen'in Malatya Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreterliği görevini sürdürdüğü sırada, Nisan 2015'de Malatya'da "Uluslararası Troleybüs Sistemleri Çalıştayı" düzenlenmiş, bu çalıştayda Malatya Büyükşehir Belediyesi adına yapılan konuşmalarda trambüs övülmüş, sistemin Türkiye'de ilk kez Malatya'da hayata geçirildiği öne sürülmüştü.
Söz konusu çalıştaya katılan İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin o dönemdeki İETT Genel Müdürü Mümin Kahveci, çalıştaydaki konuşmasında, İstanbul'da 1950'li yıllarda başlatılan ve yıllar sonra vazgeçilen troleybüs sistemine 1990'larda geri döndüklerini öne sürmüş ve "Sebebi de son derece mantıklı ve gerçekçi. Yaptığımız işin ve aynı zamanda Malatya’nın bu projeyi (trambüsü) seçmesi hakikaten başarısını da bir anlamda göstermiş oluyor. Hem çevreci, hem de erişilebilir bir proje. Ayrıca yüzde yüz tasarımı yerli mühendislerle yapılmış. İşletmesi de profesyonel işletmeciler tarafından yapılan, aylardır da profesyonelce işletilen bir kuruluşla bir sistemle karşı karşıyayız. Biz de İstanbul’da benzer sistemleri hızla hayata geçiriyoruz. Bizim de 727 km gibi 2019 yılına kadar hayata geçireceğimiz raylı sistemlerimiz var. Ayrıca troleybüsü de İstanbul’da çok kısa sürede hayata geçireceğiz. Onun fizibilite çalışmalarını bitirdik. Önümüzdeki dönemde de bununla ilgili çalışmalara başlayacağız” demişti.
Malatya Belediyesi'nin trambüs sistemine övgüde bulunan Kahveci'nin, trambüs projesine baştan beri çıkan, kendisi de aynı zamanda İETT'nin eski genel müdür yardımcılarından olan, AKP'nin Malatya eski milletvekili Ömer Faruk Öz'ün yakın çevresinden trambüs övgüsüne gelen tepkiler üzerine, "Malatya Belediyesi'nin trambüs konusunda sıkıntılı olduğu için bu projeyle ilgili olumlu konuşması ricası" nedeniyle, söz konusu konuşmayı yapmak zorunda kaldığını söylediği öğrenilmişti.
Malatya'da 'rica üzerine' trambüsü öven Mümin Kahveci'nin görevden ayrılmasından sonra yerine gelen Arif Emecen'in ise, yeni görevinde trambüsün adını bile anmaması, konuyu daha da ilginç hale getirdi.
TÜRKİYE'NİN TROLEYBÜS- TRAMBÜS HİKAYESİ..
Bu arada, günümüz Türkiye'sinde sadece Malatya'da 'trambüs' adıyla kullanılan troleybüs sistemiyle ilgili Vikipedi'de şu bilgiler yeralıyor:
"İlk troleybüs 29 Nisan 1882 tarihinde Berlin'in banliyösünde kurulmuş olan sistemdir. Kurulan bu sisteme Ernst Werner von Siemen "Elektromote" adını vermiştir.
1947 yılında, Türkiye'nin ilk Troleybüs Şebekesi Ankara'da kurularak hizmete açılmıştır. 1 Haziran 1947’de 10 adet Brill marka, 1948’de yine 10 adet FBW marka troleybüs; Ulus - Bakanlıklar hattında hizmete girmiştir. 1952’de alınan 13 MAN araçla birlikte, Ankara’da çalışan troleybüs adedi; 33’e ulaşmıştır. Bunun haricinde Ankara'da Alfa-Romeo marka troleybüsler de kullanılmış ve bu troleybüsler Dışkapı-Bahçelievler ile Dışkapı-Kavaklıdere hatlarında kullanılmışlardır. 1979-1981 döneminde trafiği aksattıkları ve yavaş gittikleri gerekçesiyle hizmetten kaldırıldılar.
İstanbul
İstanbullular’a her iki yakada uzun yıllar hizmet veren tramvayların 1960’larda kentin ihtiyacını karşılayamaz hale gelmesi üzerine; otobüslere oranla daha ekonomik olması da göz önüne alınarak Troleybüs sisteminin kurulmasına karar verilir. Güç beslenmesi çift havai elektrik hattından sağlanan Troleybüsler için ilk hat Topkapı-Eminönü arasında döşenir. İtalyan Ansaldo San Giorgia firmasına 1956-57 yıllarında sipariş edilen Troleybüsler 27 mayıs 1961’de hizmete girer. Toplam uzunluğu 45 km. olan şebeke, 6 kuvvet merkezi ve 100 troleybüslük işletmenin maliyeti o günün rakamıyla 70 milyon TL’yi bulur. Şişli ve Topkapı garajlarına bağlı olarak hizmet veren ve kapı numaraları birden yüze kadar sıralanan araçlara 1968 yılında tamamen İETT işçilerinin üretimi olan ‘Tosun’ da katılınca araç sayısı 101 olur. Tosun, 101 kapı numarasıyla İstanbullular’a onaltı yıl süreyle hizmet verir.
Elektrik kesintileri yüzünden sık sık yollarda kalan ve seferleri aksayan Troleybüsler, trafiği engellediği gerekçesiyle 16 Temmuz 1984’te işletmeden kaldırılır. Araçlar İzmir Belediyesi’ne bağlı ESHOT (Elektrik, Su, Havagazı, Otobüs ve Troleybüs) Genel Müdürlüğü’ne satılır. Troleybüslerin 23 yıllık İstanbul macerası böylece son bulur.
İzmir
İstanbul ve Ankara'dan sonra Türkiye'de troleybüsü kullanan son şehirdir. 28 temmuz 1954 açılır 1984 İstanbul'daki troleybüsler İzmir'e gönderildi 76 taneydiler en son . Türkiye'de troleybüsü en son kaldırılan şehri olan İzmir 6 mart 1992 kaldırıldı .
Malatya
Tüm Türkiye'de kaldırılmasına rağmen 11 Mart 2015 tarihinde birçok soruna rağmen Malatya'da trambüs adıyla tekrar hizmete başlamıştır. Seferlere başladıktan yalnızca 4 gün sonra 15 Mart 2015 tarihinde İnönü Üniversitesi Kampüsü'nde bir trambüs (troleybüs) durduğu yerde yanmış, can kaybı yaşanmamıştır."
ARŞİV FOTOĞRAFLAR: Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı Cengiz Ergün, Aralık 2015'de Malatya'ya gelerek trambüs ile ilgili incelemelerde bulunmuş, incelemelerine o dönemin Malatya Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri, şimdinin İstanbul Büyükşehir Belediyesi İETT Genel Müdürü Arif Emecen de eşlik etmiş, trambüs projesini Ergün'e anlatmıştı. (Foto: manisa.bel.tr)
Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
