Malatya'da depremler sonrası şehir merkezinin yeniden imarıyla ilgili hazırlanan projede, 'ağır hasarlı' olmamasına rağmen, bu gerekçesiyle yıkılarak, rant amaçlı yapılacak işyerlerine yer açılan, yerinde yeniden inşa edilmesinin önü kesildikten sonra, Akpınar Meydanı'na cepheli bir iş merkezinin bünyesine yerleştirilen, tepkiler üzerine eski belediye binasının yerine inşası gündeme gelen, kent meydanının yok edilerek yerine cami yapılmasıyla ilgili bu girişimin tepki görmesi üzerine "muallakta" kalan Söğütlü Cami, tartışmaların odağında yer almaya devam ediyor.
Sami Er'in Büyükşehir Belediye Başkanlığına gelmesinin ardından, Kuyumcular Adası denilen bölgedeki iki blokun iptal edilerek buraya yapılması planlanan, bu kararı onaylayan Mehmet Özhaseki'nin yerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı görevine getirilen Murat Kurum'un geçtiğimiz haftaki Malatya ziyareti sırasında, bir kez daha yeri konusunda karar değiştirilen Söğütlü Cami'nin bu 'seyyar' pozisyonu, Malatya'nın yeniden imarı konusunu, 'rant' açısından bir kez daha tartışmaya açtı.
6 Şubat 2023'teki depremlerin ardından, bulunduğu bölgenin ön tarafında 'Kuyumcular Adası' olarak da adlandırılan yerdeki birçok binanın çeşitli derecede hasar alması ve yıktırılması üzerine, 1940'lardan itibaren planlandığı gibi önü açılan ve kent meydanının genişletilmesi kapsamında yeni bir planlama yapılması beklenirken, kentin yeniden imarını ilgili bakanlık adına üstlenen Emlak Konut'un, rantı yüksek olan bölgeden daha fazla 'satılacak yer çıkarma' hedefi yüzünden, çarşı projesini üstlenen Ankaralı Mimar Hilmi Güner'e tamamen, betona boğulan bir projesi çıkarttırmasının ardından, bu projede devre dışı bırakılan Söğütlü Cami, bu konudaki tartışmaların merkezine oturmuştu.
Malatya Bi'Kent Dergisi'nde yer alan, 6 Şubat 2023 depremleri sonrasında Söğütlü Cami'nin ana caddeye cepheli olarak ortaya çıktığı görüntü ile caminin tartışmalı bir 'hasar' kararıyla yıkımına başlanması ve caminin sağlamlığı nedeniyle ancak birkaç günlük çalışma sonucu güçlükle yıktırılarak yok edilmesi (üstteki fotoğrafta) , yerine işyerleri olarak kullanılacak binanın inşa edildiği, Atatürk (Kışla) Caddesi'nden aynı açıyla birkaç ay arayla çekilmiş aşağıdaki fotoğraflar, yaşanan deprem felaketinden sonra Malatya kent merkezindeki camiyi dahi devre dışı bırakan 'ranta yönelik' projenin ibretlik görüntüsü oldu.
YENİ BAKAN CAMİNİN MEYDANA YAPILMASI TALİMATINI VERDİ
6 Şubat Depremleri sonrasında tamamen ranta yönelik olarak ‘müteahhit’ konumundaki Emlak Konut ile bazı mülk sahiplerine rant sağlamaya yönelik olarak hazırlanan Malatya Çarşısı projesini kamuoyuna açıklamayan ve detayını paylaşmayan ama, Kuyumcular Adası diye adlandırılan bölümü ortaya çıkarmak için ‘kadim’ Söğütlü Cami'yi yerinden eden Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, eleştiriler ve tepkiler üzerine, Kuyumcular Adası'nın bir bölümünün iptal edilip caminin buraya inşa edilmesi kararını geçtiğimiz hafta değiştirilmişti.
GÖRSEL: İlk açıklanan çarşı projesinde, ön cephesi kuyumcuların yoğunlukta olduğu bloklardan oluşan bölgede Söğütlü Cami beton bloklar arasında adeta kaybedilmişti.
Daha önce de Söğütlü Cami'nin, eski belediye binasının bulunduğu meydana inşa edilmesine yönelik görüşler, “Kent meydanına cami planlayan mühendisin, mimarın diplomasını yırtarlar” tepkilerine karşın, caminin kent meydanının bir bölümünü yok etme pahasına, rant amaçlı imar projesinin adeta kefareti* olarak yorumlanan meydana yapılması yolundaki görüşü, geçtiğimiz hafta Malatya'yı ziyaret eden bakan Kurum açıklamıştı. Bakanın açıkladığı, kent meydanının bir bölümünü yok eden karar, tamamen rant amaçlı olarak kurgulandığı belirtilen Malatya'nın ‘rant merkezli’ yeniden imarı projesinin kefareti olarak, caminin meydana kondurulduğu yorumlarına yol açmıştı.
Malatya’da 6 Şubat depremlerini ardından tamamen yıkılan Malatya Çarşısı’nda vakıf eseri ve vakıf yeri olan Söğütlü Camisi’nin yeri bir kez daha değiştirilerek, Emekliler Parkı’na yapılacağı açıklanırken, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Söğütlü Camisi’nin bir önceki projesindeki yerini ise yeşil alan olacağını duyurmuştu.
GÖRSEL: Caminin binalar arasında kaybedildiği eleştirileri üzerine, aşağıdaki krokide mevcut yeri kırmızı daire içerisinde gösterilen Söğütlü Cami, mavi daire içerisinde gösterilen bir kısmı Akpınar'a cepheli 100. Yıl Çarşısına dahil edilmiş, caminin bu çarşının ‘mescidi’ne dönüştürüldüğü eleştirisi yapılmıştı.
Malatya Çarşı inşaatı alanında inceleme yapan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum şunları söylemişti:
“Ticaretin yeniden canlandığı, insanlarımızın huzur içerisinde, mutluluk içerisinde gezdiği bir şehre çevirmek için çalışıyoruz. Yeni Camimizi yine burada olduğu yerde yapacağız. Tescilli bir eserimiz, Turizm Bakanlığımız, Vakıflar Genel Müdürlüğümüz inşallah en kısa sürede aslına uygun bir şekilde camimizin yeniden inşası faaliyetlerini yürütecek. Yine Söğütlü Camimizi de, yeni valilik binamızı yapıyoruz. Valilik binamızın hemen yanında yer alan yaklaşık 7 bin metrekarelik alanda Emekliler Parkı olarak Malatya’mızın bildiği alana yine altındaki esnafımızı da gözetecek meydanı ile parkı ile Malatya’nın şanına yaraşır bir şekilde Emekliler Parkına inşasını gerçekleştireceğiz. Mevcut Söğütlü camisi esnafımızı da aynı şekilde orada mağdur etmeyecek şekilde yeni inşaatımıza taşımış olacağız. Burada yapacağımız yerde de Söğütlü Camisinin bulunduğu alanı, meydanıyla, yeşil alanıyla daha ferah, vatandaşımızı, esnafımızı daha iyi şartlarda hizmet vereceği bir alana çevirmek suretiyle bu projeyi gerçekleştireceğiz. Bu projeyi çok önemsiyoruz. Yerinde yapılan işleri çok önemsiyoruz. Burada hak sahibi vatandaşımızın dışında hiçbir vatandaşımız olmayacak. Vatandaşımızı, esnafımızı yerine en yakın yerde, şerefiyesi aynı olacak şekliyle, değerini korumak suretiyle , bugünkü haklarını korumak suretiyle yapıyor olacağız. Bu çerçevede İnşallah bu projemizi yürütüyor olacağız.”
GÖRSEL: Malatya'nın kent merkezi de denilen çarşı merkezinin rant amacıyla tamamen betona boğulan ve Söğütlü Cami'nin yer almadığı projesinin görseli.. Görselin alt sınırı Çevre Yolu, üst sınırı ise Hükümet Meydanı'nı kapsıyor.
Kurum'a Malatya ziyaretinden 5 gün önce görevi devreden Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, 3 Mayıs 2024 tarihinde geldiği Malatya’da Malatya Çarşı inşaatında inceleme yaparken verilen brifingde mevcut devam eden projede vakıf eseri olan Söğütlü Cami’sinin olmadığı ortaya çıkmış ve Eski Bakan Özhaseki, caminin eski yerinde aynı büyüklükte gerekirse dahada büyütülerek yapılması talimatını vermişti. Emlak Konut yöneticilerinin, Söğütlü Camisi’nin kendi alanında yapılması talimatı karşısında olumsuz cevap ve görüşlerde bulunması ise dikkat çekmişti.
GÖRSEL: Çarşı projesinin rant amaçlı olarak tamamen betona boğulduğu ve bu amaçla Söğütlü Cami'nin parsel parsel dolaştırıldığı, hatta bir ara yeniden yapılmasından tamamen vazgeçildiği iddiaları gündemdeyken, Sami Er'in Büyükşehir Belediye Başkanı olmasının ardından, Kuyumcular Adası denilen bölümdeki iki blok bina iptal edilerek, yerine Söğütlü Cami inşası kararlaştırılmıştı.
Brifingde akan Özhaseki, Söğütlü Camisinin yerini sorması üzerine, Emlak Konut yetkilisi, “Cami bu planda yoktur” demişti. Bakan Özhaseki’nin “Siz orada camiyi, vakıfların camisini tamamen mi kaldırdınız?” diye sorması üzerine, “Efendim eski hali yıkıldı, en son Hilmi Beyden (Güner- Çarşı Projesi Mimarı) gelen master plan bu. Ama şuanda burada (haritada yerini göstererek) imalat yapmıyoruz, cami yapacağız diye.” cevap verince, haritaya parmağıyla işaret eden Özhaseki, Kuyumcular Adasının bir bölümünü gösterip “Doldurmuşsunuz şurayı, kaldır orayı camiyi yapın” talimatını vermişti.
Eski Bakan Özhaseki’nin, caminin yerine yapılmak istenen bağımsız bölümlerin başka noktalara taşınması talimatına Emlak Konut görevlisi, “Camiyi mi diyorsunuz” sorusuyla yanıt verince, Özhaseki, “Yok, cami olduğu yerde. Tamam, orayı boşaltın. Burayı camiyi eski büyüklüğünde yapın, koyun, etrafında yer kalırsa koyun (bağımsız bölümü), yoksa koymayın. Camiyi eski büyüklüğünde, veya daha büyütebiliyorsanız büyüterek koyun buraya.” talimatını vermişti.
Bakanın bu talimatı ve yeni projenin görsellerinin (üstteki görsel) ortaya çıkmasının ardından, bu düzenlemeyle rant kaybına uğrayacak başta bazı kuyumcular olmak üzere çeşitli çevrelerden, 'Burada camiye ne gerek var.. Çevrede bir sürü cami var.. Söğütlü Cami olmasa da olur.." türünden tepkiler gelmişti.
malatyahaber.com
