Malatya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası eski başkanı, malatyahaber.com yazarı, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Mustafa Bahadır Altaş, 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren uygulamaya giren e-fatura ve 01 Ocak 2015 tarihinden itibaren uygulamaya giren e-defter uygulama kapsamının genişletilmesi konusunda Maliye Bakanlığı tarafından yapılan düzenlemeler sonrasında uygulamanın yürürlüğü ve kapsamı hakkında değerlendirme yaptı ve mükellefleri uyardı.
Altaş, yaptığı değerledirmede 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren e-Fatura ve e-Defter uygulamasını şu şekilde anlattı:
"Bilindiği üzere kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması, teknolojik imkânlar kullanılarak mali verilerin daha sağlıklı elde edilmesi ve denetlenmesi amacıyla 421 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenen mükellefler için "Elektronik Defter (e-Defter) ve Elektronik Fatura (e-Fatura) Zorunluluğu" getirilmişti. 01.01.2014 tarihinden itibaren e-fatura kullanmaya başlayan mükellefler 01.01.2015 tarihinden itibaren de e-Defter kullanmaya başlamış bulunmaktadır. 20.06.2015 tarihinde yayınlanan 454 Sayılı VUK Genel Tebliğ ile elektronik fatura kullanma ve elektronik defter tutma uygulamasına dâhil olma zorunluluğu getirilen mükelleflerin kapsamının genişletilmiş ayrıca ihracat işlemlerinde e-Fatura uygulamasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Bugün için sayıları 20 bini (19.915) bulan, e-Fatura ve e-Defter kullanıcılarının sayısının bu tebliğ ile birlikte 40-50 bin mükellefe ulaşması hedeflenmekte olup gelecek beş yıl içinde şirketlerin tamamının e-fatura kullanması ve e-deftere geçmesi mali idare tarafından öngörülmektedir. Uygulamanın hayata geçmesi ile gelecek beş yıl içinde ticari işlemlere konu faturaların 3/4 kısmı elektronik ortamda e-fatura olarak düzenlenmiş olacaktır.
Gelecek beş yıl içinde şirketlerin tamamının e-fatura kullanması ve e-deftere geçmesi konusunda mali idarenin görüşünü dikkate aldığımızda, Malatya Vergi Dairesi Başkanlığı'nda kayıtlı bulunan yaklaşık 3.400 kurumlar vergisi mükellefi ile gelir vergi mükellefinden belirlenen limitleri aşan mükelleflerle birlikte önümüzdeki beş yıl içinde Malatya'da yaklaşık 5.000 vergi mükellefinin e-Fatura ve e-Defter kullanıcısı kapsamında olması tahmin edilmektedir.
Tebliğ ile e-Fatura ve e-Defter Kullanma Zorunluluğu Getirilen Mükellefler
1. 2014 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hâsılatı 10 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler.
2. Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli I sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)'ndan lisans alan mükellefler. (Bayilik lisansı olanlar, münhasıran bu lisansa sahip olmaları nedeniyle bu bent kapsamında değerlendirilmeyecektir.
3. Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli III sayılı listedeki malları imal, inşa ve ithal eden mükellefler.
e-Fatura ve e-Defter uygulamasına geçiş süreci
1. 2014 hesap dönemini sonunda brüt satış hâsılatı 10 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler. 01 Ocak 2016 tarihinden itibaren,
2. 2015 veya müteakip hesap dönemlerinde brüt satış hâsılatı 10 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler ise ilgili hesap dönemine ilişkin gelir/kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği tarihi takip eden hesap döneminin başından itibaren,
3. Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli I sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)'ndan lisans alan mükellefler 01 Ocak 2016 tarihinden itibaren, tebliğin yayımım tarihi olan 20.06.2015 tarihinden sonra lisans alan, lisans aldıkları ya da mükellefiyet tesis ettirdikleri tarihi izleyen hesap döneminin başından itibaren
4. Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli III sayılı listedeki malları imal, inşa ve ithal eden mükellefler. 01 Ocak 2016 tarihinden itibaren, tebliğin yayımım tarihi olan 20.06.2015 tarihinden sonra mükellefiyet tesis ettirenler ise, mükellefiyet tesis ettirdikleri tarihi izleyen hesap döneminin başından itibaren.
Elektronik defter (e-Defter) tutma ve elektronik fatura (e-Fatura) kullanmak zorundadırlar. Lisans ya da mükellefiyet tesis tarihi ile izleyen hesap dönemi arasındaki sürenin üç aydan kısa olması halinde isteyen mükellefler bir sonraki hesap döneminin başından itibaren elektronik defter tutabilecekler ve e-Fatura uygulamasına geçebileceklerdir.
Bölünme, Birleşme ve Tür (Nevi) Değişikliğinde e-Fatura ve e-Defter uygulaması
VUK uygulanması kapsamında elektronik fatura ve elektronik defter uygulamasına geçme zorunluluğu getirilen mükelleflerin devir, bölünme, birleşme veya tür değişiklikleri e-Fatura uygulamasına geçmek ve elektronik defter tutmak yükümlülüklerini ortadan kaldırmamaktadır.
Tam bölünme, birleşme (devralma şeklinde birleşme ve yeni kuruluş şeklinde birleşme) veya tür değişikliğine gitmeleri halinde devrolunan veya birleşilen tüzel kişi mükellefler ile tam bölünme veya tür değişikliği sonucunda ortaya çıkan yeni tüzel kişi mükellefler de e-Fatura uygulamasına geçmek ve elektronik defter tutmak zorundadır. Bu durumda olanlar işlemin ticaret siciline tescil tarihini izleyen ayın başından itibaren 3 ayı geçmek e-Fatura ve elektronik defter uygulamasına geçmek zorundadır.
İhracat İşlemlerinde e-Fatura Uygulaması
e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellefler, 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 11 inci maddesi kapsamındaki mal ihracı ve yolcu beraberi eşya ihracı (Türkiye'de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satışlar) kapsamında fatura düzenleyecek olanlar, bahsi geçen faturalarını da 01 Ocak 2016 tarihinden itibaren "e-Fatura Uygulaması Gümrük İşlemleri Kılavuzu" belirtildiği şekilde e-fatura olarak düzenleyeceklerdir.
e-Fatura ve e-Defter uygulaması dışında kalanlar
5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar ile iktisadi kamu kuruluşlarının bu tebliğ kapsamında elektronik fatura uygulamasına geçme ve elektronik defter tutma zorunluluğu bulunmamaktadır.
e-Fatura başvuru işlemi
Uygulama kapsamında bulunan mükellefler http://www.efatura.gov.tr/ internet adresinde yer alan e-Fatura Uygulaması Başvuru Formu ve Taahhütnamesi ile "Elektronik Mali Mühür Sertifika Sahibi Taahhütnamesi" doldurup imzaladıktan sonra Şirket kuruluş sözleşmesinin yer aldığı ticaret sicil gazetesi ile şirketi temsil ve ilzama yetkili kişilerin yetkili olduğunu gösteren şirket imza sirkülerinin noter onaylı örneği ile maliye bakanlığı gelir idaresi başkanlığına yazılı olarak başvuruda bulunulacaktır.
Başkanlık tarafından yapılan değerlendirme sonrasında başvuruları uygun bulunanların kullanıcı hesapları tanımlanacaktır. Hesaplarının tanımlandığı bilgisi kendilerine iletilenler Mali Mühürlerinin temini işlemlerini yerine getirecektir. Mali Mühürü kendisine ulaştırılanlar, başvuruda bildirdikleri yetkilileri aracılığı ile mali mühür sertifikalarının aktivasyonunu gerçekleştirecektir.
e-Fatura uygulamasına kapsamına geçen mükelleflerin birbirlerine yapmış oldukları mal veya hizmet teslimleri/ifası için elektronik fatura düzenlemeleri zorunludur. Bu mükellefler arasında elektronik ortamda düzenlenmeyen faturalara hiç düzenlenmemiş sayılmaktadır. e-Fatura kullananların yapmış oldukları mal ve hizmet satışları ile ilgili fatura düzenlemeden önce www.efatura.gov.tr internet adresinde sistemden E-fatura kayıtlı kullanıcı listesine kayıtlı olup olmadığını kontrol edecekler. Kayıtlı kullanıcı ise elektronik fatura, kayıtlı kullanıcı değilse kâğıt fatura düzenleyeceklerdir.
e-Defter başvuru işlemi
- Tüzel kişiler, diğer kurum ve kuruluşlar ile tüzel kişiliği olmayan ortaklıklar ile
- Gerçek Kişiler
şeklinde gruplandırılan mükellefler www.edefter.gov.tr/başvuru adresinde yer alan e-Defter Başvuru Formu ve Taahhütnamesini doldurarak başvurularını kuruma/kendilerine ait Mali Mühürleri ile onaylamaları gerekmektedir.
Yapılan başvuruların Gelir İdaresi Başkanlığınca değerlendirilmesi sonucunda uygulamayı kullanma izni verilen mükelleflerin, kullanıcı hesapları başkanlık tarafından aktive edilecek ve mükelleflere başvuru formunda belirtilen e-posta hesabı üzerinden bilgi verilecektir. Gelir idaresi başkanlığınca e-defter tutmasına izin verilen mükellefler, başvuru tarihini takip eden ayın başından itibaren elektronik defter tutmaya başlayacaklardır.
e-defter tutma zorunluluğu getirilen mükellefler kâğıt ortamında defter tutamazlar. Bu mükellefler kâğıt ortamında defter tutmaları halinde bu defterler hiç tutmamış sayılırlar. e-defter kapsamına giren mükelleflerin hem kâğıt ortamında hem de elektronik defteri bir arada tutulması mümkün değildir.
Zorunluluk kapsamında olmayan mükellefler istemeleri halinde gerekli şartları sağlamaları ve başvurularda bulunmaları halinde hesap dönemi veya takvim yılı içerisinde de elektronik defter uygulamasına geçilebilecektir.
Bu uygulama ile hem işletmeler hemde işyerleri için yeni bir dönem başlıyor.
e-Fatura ve e-Defter uygulaması ile birlikte muhasebe mesleği ve işletmeler için yeni bir dönem başlamış olmaktadır. Bu nedenle özellikle muhasebe camiası/iş dünyası e-Fatura ve e-Defter kullanıcısı işletmelerin bünyelerinde muhasebe ve vergi uygulamalarını iyi bilmesi yanında bilgi-işlem sistemine hâkim, internet teknolojisini bilen ve kullanan SM.Mali Müşavir istihdam etmeleri kendileri için önem arz edecektir. e-Fatura ve e-Defter uygulaması kapsamına giren mükelleflerin son tarihi beklemeden Gelir idaresi tarafından yayınlan mevzuata uygun olarak gerekli müracaatlarını yapmalarında fayda vardır."
