Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 29-30-31 Mart 2014 tarihlerinde yaşanan don olayının kayısıyı çok kötü etkilediğini bildirerek, “Kayısı don vurdu. Malatya, Isparta, İçel, Kahramanmaraş, Aksaray, Ankara, Kırıkkale, Konya, Nevşehir, Niğde, Yozgat, Kayseri, Elazığ, Erzincan, Iğdır, Afyonkarahisar, Karabük’te yüzde 20’den başlayıp, yüzde 100’lere yaklaşan oranlarda zarar meydana geldi” dedi.
Bayraktar, yaptığı açıklamada, son 13 yılda 315 bin ton ile 860 bin ton arasında değişen üretimin, 2002 yılında 315 bin ton ile son 13 yılın en alt seviyesine, 2005 yılında ise 860 bin ton ile en üst seviyesine çıktığını belirtti. 2008 yılında 716 bin 415 ton olan kayısı üretiminin, 2010 yılında 450 bin tona kadar gerilediğini vurgulayan Bayraktar, üretimin 2011 yılında 650 bin, 2012 yılında 760 bin, 2013 yılında ise 780 bin ton olarak gerçekleştiğini bildirdi.
DONDAN EN FAZLA ETKİLENEN İLLERDEN BİRİ MALATYA
Bu yıl don olayından en fazla etkilenen illerden biri olan Malatya’nın, 2013 yılında 780 bin ton olan toplam kayısı üretiminin yüzde 52,8’i ile yarısından fazlasını yaptığı bilgisini veren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Malatya’yı yüzde 12,1’lik üretim payıyla Mersin, yüzde 10,1 ile Kahramanmaraş, yüzde 5,1 ile Elazığ, yüzde 2,6 ile Iğdır, yüzde 2,1 ile Isparta, yüzde 2,1 ile Antalya, yüzde 1,7 ile Kayseri, yüzde 1,2 ile Karaman, yüzde 1,1 ile Hatay izledi. 2013 yılı kayısı üretimi Malatya’da 411 bin 825, Mersin’de 94 bin 55, Kahramanmaraş’ta 78 bin 620, Elazığ’da 39 bin 514, Iğdır’da 20 bin 342, Isparta’da 16 bin 582, Antalya’da 16 bin 316, Kayseri’de 13 bin 323, Karaman’da 9 bin 420, Hatay’da 8 bin 535 ton kayısı üretildi.
Ülkemize yetiştirilen kayısılar sofralık ve kurutmalık olarak kullanılmaktadır. Malatya’da üretilen kayısının yüzde 90’ı kurutmalık olarak değerlendirilmektedir. Sofralık kayısı üretimi Mersin, Hatay, Adana, İzmir, Kars, Iğdır ve Antalya’da yapılıyor.”
Bu yıl Ocak ve Şubat aylarında hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle özellikle kayısı üretiminin merkezi durumunda olan Malatya’da kayısı ağaçlarının önceki yıllara göre daha erken çiçek açtığını hatırlatan Bayraktar, “hava sıcaklıklarının mart ayının ortasında ve sonuna doğru eksi değere düşmesi nedeniyle kayısı ağaçlarında bazı bölgelerde yüzde 90’ları aşan oranlarda don zararı meydana geldi. Malatya’nın yanı sıra diğer illerde de kayısılar dondan zarar gördü” dedi.
HASAR TESPİT ÇALIŞMALARI DEVAM EDİYOR
Don zararı olan bölgelerde hasar tespit çalışmalarının devam ettiğini Bayraktar, şunları kaydetti:
“Net veriler hasat tespit çalışmaları tamamlandıktan sonra ortaya çıkacak. Fakat hali hazırda eldeki verilere göre bu yıl kayısı üreticisinin kaybı büyüktür. Hasar tespit komisyonu çalışmalarında yer alan ziraat odalarımızdan alınan bilgilere göre, Malatya, Isparta, İçel, Kahramanmaraş, Aksaray, Ankara, Kırıkkale, Konya, Nevşehir, Niğde, Yozgat, Kayseri, Elazığ, Erzincan, Iğdır, Afyonkarahisar, Karabük’te yüzde 20’den başlayıp, yüzde 100’lere yaklaşan oranlarda zarar meydana geldi.
Bu yıl yaşanan don riskinden dolayı zarar gören illerin kayısı üretiminden aldığı paya bakıldığında, bu illerin toplam kayısı üretiminin yüzde 88’ini karşıladığı görülmektedir. Bu illerde meydana gelecek kayıpların kayısı rekoltesini önemli ölçüde azaltacağı ortadadır.
Zarar gören sadece kayısı üreticisi olmayacaktır. Dünya kuru kayısı üretimi ve ticaretinin yaklaşık yüzde 75’ini yapan, bu üründen 2013 yılında 314 milyon 130 bin dolar kuru kayısı, 42 milyon 444 bin dolarlık da taze kayısı olmak üzere 356 milyon 574 bin dolarlık ihracat geliri elde eden Türkiye’nin ekonomisi de önemli bir kayba uğrayacaktır.”
SİGORTA BEDELLERİ ÜRETİCİLERİMİZE YÜKSEK GELİYOR
Kayısıda çiçeklenme döneminin de sigorta kapsamında dahil edilmesiyle birlikte çiftçilerin sigorta yaptırabilmelerine imkan tanındığını, bunun sevindirici bir gelişme olduğunu vurgulayan Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Prim desteğine rağmen ödenen sigorta bedelleri üreticilerimize yüksek gelmektedir. Muafiyet oranlarının fazlalığı, müşterek sigorta oranlarının yüksekliği de çiftçimizin alacağı tazminatı düşürmektedir. Üreticinin uğradığı zararın karşılanma oranı düşük kalmaktadır. Bunlardan dolayı tarım sigortası yaptıran üretici sayısı azalmaktadır. Kayısının başkenti olan Malatya’da don teminatı için alınan poliçe sayısı 2011 yılında 9 bin 994 iken, bu rakam 2013 yılında 3 bin 126’ya düşmüştür.
Kayısı üreticisinin mağduriyetinin önlenmesi için, ilk aşamada, rekolte kaybı yaşayan üreticilerimizin Ziraat Bankası, özel bankalar ve Tarım Kredi Kooperatifleri’ne olan borçları ile elektrik borçları faizsiz olarak ertelenmelidir. Üreticinin, bir sonraki üretim dönemi için ihtiyacı olacak finansmanının sağlanması bakımından kredi temininde kolaylık gösterilmelidir ki üretim sekteye uğramasın.”
