MALATYA 2013 YILI DIŞ TİCARET DEĞERLENDİRMESİ
Mustafa Bahadır ALTAŞ
SM. Mali Müşavir
mba444@mynet.com
Geçtiğimiz günlerde Ekonomi bakanlığından Türkiye genelinde 2013 yılında gerçekleştirilen dış ticaret işlemelerine ilişkin veriler/rakamlar açıklandı. Açıklanan verilere göre 2012 yılında 282,7 milyon dolar olan ihracat 2013 yılında 317,8 milyon dolar oldu. 2013 yılında Malatya’dan yapılan ihracatta yüzde 12,4 bir artış gerçekleşti, (2012 yılında Türkiye genel ihracatı 152,46 milyar dolar iken 2013 yılında gerçekleşen tutar 151,86 milyar dolar olarak gerçekleşti ve 2013 yılında genel ihracatta bir önceki yıla göre yüzde 0,5 bir azalma gerçekleşti) Malatya’dan yapılan ihracatın Türkiye genel ihracatı içindeki oranı % 0,20 oldu.Gerçekleştirmiş olduğu ihracat ile Türkiye genelinde 2012 yılı en çok ihracat yapan iller sıralamasında 30 sırada yer alan Malatya 2013 yılında 29 sırada yer aldı.
2013 yılında yapılan ithalatta yüzde ise 16,3 oranında bir düşüş yaşandı 2012 yılında 96,8 milyon dolar olan ihracat 2013 yılında 81,1 milyon dolar oldu. (2012 yılında Türkiye genel ithalatı 236,54 milyar dolar iken 2013 yılında gerçekleşen tutar 251,86 milyar dolar olarak gerçekleşti ve 2013 yılında genel ithalatta bir önceki yıla göre yüzde 6,4 bir artış gerçekleşti) Malatya’dan yapılan ithalatın Türkiye genel ithalatı içindeki payı % 0,03 oldu. Malatya’nın 2012 yılındaki ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 290 iken 2013 yılında bu oran yüzde 390 olarak gerçekleşti. (Türkiye geneli yüzde 60)Gerçekleştirilen ithalat dikkate alındığında Türkiye genelinde 2012 yılı en çok ithalat yapan iller sıralamasında 40 sırada yer alan Malatya 2013 yılında 44 sırada yer aldı.
Malatya’da 2012 Yılında ihracat yapan firma sayısı 160 iken bu sayı 2013 yılında 199 ulaşırken, 2012 yılında ithalat yapan firma sayısı 140 iken bu sayı 2013 yılında 125’e düşmüş bulunmaktadır. (Türkiye genelinde ihracat yapan firma sayısı 65 binde 67 bine ithalat yapan firma sayısı ise 56,5 binden 60 bine çıkmıştır)
2013 Yılında Malatya’dan gerçekleştirilen ihracatın ilk sırasında her yıl olduğu gibi bu yılda Kuru meyve ve mamulleri (Kayısı) yer almıştır. İlk ondaki fasıla dağılımı aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir.
İHRACATIN CİNSI % oranı
Kuru Meyve ve Mamulleri 51,05
Hazır giyim ve Konfeksiyon 23,60
Su Ürünleri Hayvancılı Mamulleri 7,52
Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 4,09
Tekstil ve Hammaddeleri 3,94
Yaş Meyve ve Sebze 2,73
Makine ve Aksamları 2,33
Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri 1,40
Elektrik - Elektronik 1,11
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 0,81
Diğerleri 1,43
GENEL TOPLAM 100,00
2013 Yılına ilişkin Malatya dış ticaret verilerinin Malatya’nın içinde yer aldığı Doğu Anadolu bölgesi, TRB-1 Bölgesi ve komşuları ile birlikte değerlendirilmesinde ise aşağıdaki sonuçlar elde edildi.
2013 Yılı İhracat Değerlendirilmesi
Doğu Anadolu Bölgesi
Ağrı, Ardahan, Bitlis, Bingöl, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Hakkâri, Iğdır Kars, Malatya, Muş, Tunceli ve Van illerin yer aldığı Bölgede 2013 Yılında gerçekleştirilen ihracat rakamlarına göre Malatya en çok ihracat yapan il oldu. Bir önceki yıl 282,8 milyon dolar olan ihracat tutarı 2013 yılında 317,8 milyon dolar olarak gerçekleşti, 2013 yılında ihracattaki artış oranı yüzde 12,4 oldu. 2013 yılında bölgede ihracat artış oranı en yüksek il ise Elazığ oldu. Elazığ 2012 yılında 55,2 milyon dolar olan ihracatını 2013 yılında 261,5 milyon dolara çıkardı. Elazığ 2013 yılında ihracatının bir önceki yıla göre yüzde 373 oranında artırdı.14 ilin bulunduğu bölgede genel olarak yüzde 27,3 oranında bir artış gerçekleşirken Malatya ihracat artışında 9. sırada yer aldı. Bölgede 2013 Yılında 1.180.453.000 dolar olarak gerçekleşen ihracatın yüzde yirmi yedisi Malatya'dan yapıldı.
Komşu İller
2013 Yılına gerçekleştirilen ihracat rakamlarına göre Malatya ve komşu iller değerlendirilmesinde, Malatya Bölgede Kahramanmaraş’ın arkasında en çok ihracat yapan 2. il oldu, 7 il arasında Malatya 2013 yılında ihracat artışında Elazığ ve Diyarbakır’ın ardından 3. sırada yer aldı. Bölgede 2013 Yılında 1.790.584.000 dolar olarak gerçekleşen ihracatın yüzde 17,7 sı Malatya'dan yapıldı
TRB-1 Bölgesi
2013 Yılında gerçekleştirilen ihracat rakamlarının Malatya-Elazığ-Bingöl ve Tunceli’nin yer aldığı TRB-1 bölgesi illeri değerlendirilmesinde, Malatya Bölgede en çok ihracat yapan 1. il olurken, 4 il arasında Malatya ihracat artışında Elazığ ardından 2. sırada yer aldı. Bölgede 2013 Yılında 589.992.000 dolar olarak gerçekleşen ihracatın yüzde 53,86 sı Malatya'dan yapıldı.
2013 Yılı İthalat Değerlendirilmesi
2013 yılında Malatya da yapılan ithalatın önemli bölümü aramalı ürünleri (tekstil) ve makine ağırlıklı olarak gerçekleşmiştir. Yapılan ithalatın ilk ondaki fasıla dağılımı aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir
İTHALATIN CİNSI % Oranı
Pamuk, pamuk ipliği,örgü ve pamuklu ve sentetik mensucat 29,52
Hububat, yağlı tohumlar,sanayide kullanıla ürünler 14,51
Plastikler ve mamulleri vb. 14,13
Kazanlar, makineler, bunların aksam ve parçaları 8,22
Boyacılıkta kullanılan hülasalar, 5,31
Canlı hayvanlar, Et ve süt ürünleri 4,57
Demir ve çelik, Demir veya çelikten eşya 4,19
Organik kimyasal ürünler 3,60
Optik, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, parça ve aksesuarı 2,84
Yenilen meyveler ve yenilen sert kabuklu meyveler 2,81
Diğerleri 10,30
GENEL TOPLAM 100,00
Doğu Anadolu
Ağrı, Ardahan, Bitlis, Bingöl, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Hakkâri, Iğdır Kars, Malatya, Muş, Tunceli ve Van illerin yer aldığı bölgede 2013 Yılında gerçekleştirilen ithalat rakamlarına göre Malatya Bölgede en çok ithalat yapan il oldu. Bir önceki yıl 96,8 milyon dolar olan ithalat tutarı bu yıl 81,10 milyon dolar olarak gerçekleşti, 2013 yılında Malatya’ya yapılan ithalatta yüzde 16,3 oranında bir azalış oldu. 2013 yılında bölgede ithalat artış oranı en yüksek il yüzde 71,7 ile Van oldu. Bölgede Van, Ardahan ve Kars illeri dışında kalan tüm illerde 2012 yılına göre ithalat rakamlarında düşüş gerçekleşti.14 ilin bulunduğu bölgede genel ithalatında bir önceki yıla göre yüzde 17,8 oranında bir düşüş gerçekleşirken, Malatya ithalattaki düşüşte 7. sırada yer aldı. Bölgede 2013 Yılında 330.398.000 dolar olarak gerçekleşen ihracatın yüzde 24,55' i Malatya'dan yapıldı.
Komşu iller
2013 Yılı gerçekleştirilen ithalat rakamlarına göre Malatya ve komşu iller değerlendirilmesinde, 7 il arasında Malatya bölgede Kahramanmaraş’ın ve Sivas’ın arkasında en çok ithalat yapan 3. il oldu, Bölgede 2013 yılında genel oranda bir önceki yıla göre yüzde 7,5 oranında bir artış gerçekleşti. Sivas, K.Maraş ve Adıyaman illeri ithalatlarını artıran iller olurken, Malatya Elazığ ve Erzincan’ın arkasında yüzde 16,30 oranında ki düşüşle ithalatı düşen iller sıralamasında 3. sırada yer aldı. Bölgede 2013 Yılında 1.488.234.000 dolar olarak gerçekleşen ithalatın yüzde 5,45' i Malatya'dan yapıldı.
TRB-1 Bölgesi
2013 Yılı gerçekleştirilen ithalat rakamlarının Malatya-Elazığ-Bingöl ve Tunceli’nin yer aldığı TRB-1 bölgesi illeri değerlendirilmesinde, Malatya Bölgede en çok ithalat yapan 1. il oldu, sadece Tunceli’nin ithalatında artış olduğu 2013 yılında bölgedeki genel ithalatta yüzde 28,4 oranında bir düşüş gerçekleşirken 4 il arasında Malatya yüzde 16,30 oranı ile ithalatta düşüşte Elazığ ve Bingöl’ün ardından 3. sırada yer aldı. Bölgede 2013 Yılında 104.284.000 dolar olarak gerçekleşen ihracatın yüzde 77,78 sı Malatya'dan yapıldı.
Sonuç; 2013 yılında Türkiye ekonomisinde yaşanan gelişmelere bağlı olarak Malatya ekonomisinde de ihracatta meydana gelen yüzde 12,4 bir artışa rağmen önemli bir değişimin olmadığı. 2013 yılında gerçekleştirilen ihracat ve ithalat fasıllarına göre sektörel bir değişim yaşanmadığı. önceki yıllarda olduğu gibi bu yılda ihracatta, Kuru Meyve ve Mamulleri (kayısı) ve Hazır giyim ve Konfeksiyon ihracatının ilk sıralarda yer aldığı, İthalatta da önceki yıllarda olduğu gibi pamuklu ve sentetik mensucat, Hububat, yağlı tohumlar, Plastikler ve sanayide kullanıla ürünler ithalatta ilk sırada yer almıştır.
Türkiye genelinde gerçekleştirilen ihracat dikkate alındığında 2012 yılı en çok ihracat yapan iller sıralamasında 30. sırada yer alan Malatya 2013 yılında bir sıra yükselerek 29. sırada yer aldı. Türkiye genelinde gerçekleştirilen ithalat dikkate alındığında ise 2012 yılı en çok ithalat yapan iller sıralamasında 40. sırada yer alan Malatya 2013 yılında dört sıra gerileyerek 44. sırada yer aldı.
Türkiye İhracatçılar Meclisi, tarafında Türkiye genelinde bölgesel ve sektörel bazda faaliyet gösteren firmaların “Kanuni Merkezleri Bazında İhracat Performansı” rakamlarına göre Malatya’dan 2013 yılında 401,7 milyon dolar ihracat gerçekleştirildiği dikkate alındığında Malatya Ekonomisi açısından yıllardan beri üzerinde önemli durulan Malatya’da faaliyette bulunan firmalarının merkezlerinin Malatya dışına taşınmasının olumsuz etkileri konusu bir kez daha gündeme gelmektedir. Türkiye İhracatçılar Meclisi, tarafında firmaların “Kanuni Merkezleri Bazında İhracat Performansı” göre Malatya 2013 yılında gerçekleştirmiş olduğu 401,7 milyon dolar ihracat ile en çok ihracat yapan iller sıralamasında 25 sırada yer almıştır.
2014 yılında itibaren belirlenecek yeni ekonomi yol haritası ile İhracattaki ürün çeşitliliği ve ihracat tutarının artırılması ve Malatya’da faaliyette bulunan firmaların Kanuni ve yönetim merkezlerinin Malatya’da kalması için gerekli çalışmaların yapılması gerekmektedir.
Kaynak;
http://www.ekonomi.gov.tr/
http://www.tim.org.tr/tr/
http://www.tuik.gov.tr/
