Malatya İnşaat Mühendisleri Odası Başkan Yardımcısı ve İnönü Üniversitesi Öğretim Görevlisi Vehbi Aluçlu, 24 Ocak 2020’de meydana gelen depremde Sivrice’den sonra Pütürge’ye kadar olan fayın iki defada kırıldığını kaydederek, “Pütürge’den sonra bizim esas ‘riskli’ dediğimiz faya geldik. Bu fay Sincik’ten başlıyor Çelikhan, Erkenek, Gölbaşı arasındaki fay en son 1875’te kırılmış. Gölbaşı, Pazarcık, Türkoğlu fayımızda en son 1513 yılında kırılmış. Bu fayda stres aktarıldı ama burada daha öncü deprem meydana gelmedi. Bu fay, büyük bir deprem üretme potansiyeline sahip. Sincik’ten sonra Gölbaşı’na kadar olan yerdeki fayın kırılması halinde 7 ila 7,2 arasında Gölbaşı’ndan sonraki Pazarcık-Türkoğlu fayı ise 7,4’e kadar çıkabilecek bir enerji birikmesi söz konusu” dedi.
Elazığ-Sivrice merkezli 6,8 büyüklüğündeki 24 Ocak 2020 depreminde Elazığ ile birlikte en çok etkilenen il Malatya oldu. 4 kişinin hayatını kaybettiği depremde; Doğanyol, Pütürge ve Kale ilçelerinin yanı sıra Battalgazi ile Yeşilyurt ilçelerinde birçok binada ağır hasar meydana geldi. Ağır hasarlı binaların yıkımı gerçekleştirilirken, binlerce deprem konutu inşa edildi.
24 Ocak depreminin üzerinden bir yıl geçerken, Türkiye Mimar Mühendis Odaları Birliği (TMMOB) Malatya İnşaat Mühendisleri Odası Başkan Yardımcısı ve İnönü Üniversitesi Öğretim Görevlisi Vehbi Aluçlu, 24 Ocak’ta Elazığ’ın Sivrice İlçesi merkezli olarak meydana gelen 6,8 büyüklüğündeki depremin ardından Malatya İnşaat Mühendisleri Odası olarak depremin etkilediği bölgelere giderek, incelemelerde bulunduklarını hatırlattı.
Vehbi Aluçlu, 24 Ocak 2020’de Sivrice’de meydana gelen depremin Malatya merkeze uzak olmasından dolayı kentteki binaları çok fazla etkilemediğini ancak Elazığ’a daha yakın olması ve kentteki yapı stokunun çok iyi olmamasından kaynaklı olarak daha fazla hasarın meydana geldiğini belirtti.
“DÜNYANIN ANA KIRIKLARINDAN BİR TANESİ”
Doğu Anadolu Fay Hattının Bingöl Karlıova’dan başlayarak Elazığ’ın yanından Malatya, Adıyaman, Kahramanmaraş, Hatay, İsrail’in açığından geçerek Mısır’a kadar uzanan ana bir kırık olduğunu kaydeden Aluçlu, “Dünyanın ana kırıklarından bir tanesidir. Bu fay üzerinde zaman zaman büyük depremler meydana geliyor. Bu depremler, aralığı uzun olduğu için insanların çok ilgisini çekmiyordu. Sivrice depreminden sonra yapmamız gerekenleri anlatmaya başlayınca, yapı stokumuzun ne kadar sıkıntılı olduğunu söyleyip, buralardan can ve mal kayıplarının yaşanarak, Malatya’nın ekonomisinin çökeceğini anlatınca biraz daha gündem bulmaya başladı” dedi.
“90 KİLOMETRELİK FAY İKİ SEFERDE KIRILDI”
Aluçlu, Sivrice’den sonra Pütürge’ye kadar olan fayın iki defada kırıldığını belirterek, “Bu yaklaşık 90 kilometrelik bir faydı. Bunun 50 kilometresi bir, 40 kilometresi bir kırıldı. Eğer bir seferde kırılsaydı daha büyük bir deprem üretecekti. Buradaki deprem bir yıldır artçı depremler üreterek hala enerjisini devam ettiriyor. Fakat artçı depremler ana deprem kadar etkili olmadığı için çok fazla etkilenmiyoruz. Kırsal bölgelerdeki binalar mühendislik hizmeti almadan, çamur ve taşın birbirine tutturularak yapılan yapılar olduğu için o bölgelerde daha fazla hasar meydana geldi. 6,8 büyüklüğündeki depremin Malatya merkeze uzak olmasından kaynaklı binalarımıza çok büyük bir hasar vermedi” diye konuştu.
“BU FAY, BÜYÜK BİR DEPREM ÜRETME POTANSİYELİNE SAHİP”
Pütürge’ye kadar enerjisinin boşaldığını ancak artçı depremlerin devam ettiğini anlatan Aluçlu, şunları söyledi:
“Pütürge’den sonra bizim esas ‘riskli’ dediğimiz faya geldik. Bu fay Sincik’ten başlıyor Çelikhan, Erkenek, Gölbaşı arasındaki fay en son 1875’te kırılmış. Bundan sonra bir fayımız var; Gölbaşı, Pazarcık, Türkoğlu. Bu fayımızda en son 1513 yılında kırılmış. Bu fayda stres aktarıldı ama burada daha öncü deprem meydana gelmedi. Bizim olası muhtemel bu depremden önce binalarla, tapı stokuyla ilgili kentsel dönüşümden faydalanarak, Malatya’nın dönüşümünü mutlaka sağlamak zorundayız. Bu fay, büyük bir deprem üretme potansiyeline sahip. Sincik’ten sonra Gölbaşı’na kadar olan yerdeki fayın kırılması halinde 7 ila 7,2 arasında Gölbaşı’ndan sonraki Pazarcık-Türkoğlu fayı ise 7,4’e kadar çıkabilecek bir enerji birikmesi söz konusu. Bu fayın tek seferde kırılması çok daha büyük bir enerjinin açığa çıkması demektir. 2 ya da 3 defada kırılma meydana gelirse 7 ila 7,4 arasında çeşitli değerlerle depremle karşılaşacağız. Sivrice Malatya’ya biraz uzaktı. Bu dediğimiz fay, kuş uçuşu mesafeyle Malatya’ya 30 kilometre mesafede yani Malatya merkezi daha çok etkileyecek yakınlıkta bir fay. Bu fay deprem üretecek, zamanını bilmiyoruz, 10 yıl sonrada olabilir, 10 dakika sonrada olabilir. Bizim yapıyla ilgili çözüm üretmemiz gerekiyor. Hastalığı tespit ettik, yanımızdan geçen ana bir kırık var. Bu fay, 7’nin üzerinde bir deprem üretme potansiyeline sahip. Bizim yapı stokumuzun iyi olmamasından kaynaklı olarak özellikle ana aks dediğimiz İstasyon Caddesi, Kışla Caddesi, Fuzuli, Emeksiz, Sıtmapınarı, Cengiz Topel’deki 7 katlı bitişik nizam yapılmış binalarımız insan yoğunluğunun çok olmasından kaynaklı olası muhtemel bir depreme karşı dönüşüm yapılmalıdır. Olası muhtemel bir depreme biz bu dönüşümü yapmadan yakalanırsak, çok sayıda can kaybı yaşarız.”
Ferdi DURDU, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
