6 Şubat 2023'te Kahramanmaraş- Pazarcık ve Kahramanmaraş- Elbistan merkezli olarak meydana gelen depremlerin büyük yıkıma ve can kaybına yol açtığı Malatya'da, kapalı kapıların ardında yapılan, kamuoyu tarafından özellikle malatyahaber.com tarafından bir kısmı yayınlanan krokiler, planlar ve projeleriyle bölük- pörçük öğrenilebilen imar çalışmaları, resmi kurum yetkilileri ile siyasilerin birbirinden çok farklı açıklamaları yüzünden tam bir kaos süreci olarak devam ederken, konunun direkt ilgilisi bazı mimar ve mühendisler, yapılan ciddi yanlışların bir başka önemli boyutuna dikkat çektiler.
6 Şubat depremlerinin ardından yeni bir deprem yönetmeliği hazırlanarak, buna göre bir yol haritası çizilmesi gerekmesine karşın, halen 1999 yönetmeliğine göre imar yapılmaya çalışıldığını ifade ettiler. Yine, deprem sırasında inşaat halinde olan binalarla ilgili hasar tespiti yapılmadığı gibi bunların hasar durumlarının inşaatlar devam etmesine rağmen 'durumları bilinmez' olarak kayıtlara alınmasının da bir başka önemli sorunu oluşturduğu da eleştiriler arasında yer aldı.
ÇOK ÖNEMLİ SAPTAMA VE UYARILAR..
6 Şubat 2023'te 04.17'deki ilk depremin Malatya kent merkezinin yaklaşık 210 kilometre güneyinde Kahramanmaraş ili Pazarcık İlçesi Akdemir Köyü civarı merkezli ve 7.7 büyüklüğünde, aynı gün saat 13.24'te meydana gelen ve Malatya'da büyük yıkıma neden olan ikinci depremin ise Malatya kent merkezinin yaklaşık 138 kilometre güneyinde Kahramanmaraş ili Elbistan ilçesi Gümüşdöven Köyü civarı merkezli ve 7.6 büyüklüğünde olduğu saptanmıştı.
Bu depremler Malatya il merkezi ile Yeşilyurt, Doğanşehir, Akçadağ ve Battalgazi başta olmak üzere 1300'e yakın vatandaşın ölümüne, binlerce binanın yıkılmasına, onbinlerce binanın çeşitli derecede hasar görmesine yol açmıştı.
Depremlerin ardından Malatya'nın yeniden imarı ile ilgili olarak başlatılan çalışmaların, kapalı kapılar ardından yapılması, özellikle çarşı merkezi ve rantı yüksek bölgelerin imarının mülkiyet hakkını da yok edecek düzenlemeler içermesi, ilgililere ve vatandaşlara bölük pörçük yapılan açıklamaların yetersizliği, farklılığı, tezatlarla dolu olması, belirsizliği ve buna bağlı endişeleri büyük boyutlara ulaştırırken, kentin yeniden imarıyla ilgili duyarlı olan bir grup mimar ve mühendisten çok ciddi saptamalar, uyarılar ve eleştiriler geldi.
Bu mimar ve mühendisler şunları dile getirdiler:
"Yeniden yapılaşmaya çalışan şehir Malatya. 6 Şubat 2023 depremlerinden etkilenen 11 ilden, en çok can kaybı ve yıkımın yaşandığı Hatay'dan sonra, yıkımlar nedeniyle ikinci sırada yer alan, en çok zarar gören Kahramanmaraş ve Adıyaman'la birlikte yeniden toparlanmaya çalışan Malatya'da, depremlerden bu yana 16 aya yakın bir zaman geçmesine rağmen, nasıl bir çalışma yapıldığını bir türlü öğrenemiyoruz, bilmiyoruz.
Büyük yıkımın yaşandığı Malatya'da, yeniden yapılaşma adı altında öncelik ticari bölge olan kent merkezi (çarşı), Akpınar ve çevresine verildi, buralar 1. etap. Devamında rezerv alan ilan edilen bölgelerde bu yapılaşma devam edecekmiş: Saray Mahallesi, Atatürk- Kışla 2. etap, İnönü Caddesi ve bağlantılı yerler 3. etap.
HALEN 1999 YÖNETMELİĞİNE GÖRE YAPILAŞIYORUZ!
Bizler bu bilgilere duyum alarak ulaşabiliyoruz. Rezerv alanın kapsadığı sınırları tam olarak, bu konudaki çalışmaları olağanüstü bir çabayla gizli tutmaya çalışan birkaç yetkili ve siyasi dışında, bizler bilmiyoruz. İlgili kurumların bu konuyla ilgili sorulan sorulara verecekleri kesin bilgileri yok. Sorulduğunda "Bakanlıktan gelecek" cevabı artık beynimize kazındı.
Bütün bu belirsizliğin ötesinde bizde kafa karışıklığı yaratan ve sürekli sorguladığımız ise bu yapılaşma için yeni yönetmeliğin çıkmamış olması. Biz halen 1999 deprem yönetmeliğine göre mi yapılaşıyoruz? Maalesef evet. 1999 depreminden sonra çıkan yönetmeliğe göre güçlendirme ve yeni bina inşa ediyoruz, yerinde dönüşüm planlıyoruz.
Deprem sonrası yönetmelikte yapılan kat yüksekliği, konsol (çıkma) gibi değişiklikler binanın esasını oluşturan statik, betonarme gibi hesap ve projelere çok etki etmiyor. Peki 1999 Deprem Yönetmeliğine göre hazırlanan bu statik hesap ve projeler, 6 Şubat'ta yaşadığımız depremlerin büyüklük ve ivmesine uygun mu? Şu an yapılan ticari bölgedeki inşaaatlar, imar verilen başlayan inşaatlar, güçlendirmeler, ihalesi yapılan resmi kurum ve okul inşaatları bizim için depreme dayanıklı yapılır mı?
Gözleyebildiğimize göre, tersten başlayan bir durum var sanki. Önce 6 Şubat depremine göre mevcut yönetmelik ile revize edilmeli sonra rezerv alan, yerinde dönüşüm gündem olmalıydı.
Bu yönetmelik konusu sadece Malatya için değil, tüm ülke için elzem bir konudur. Fay hatları üzerinde yaşayan bir ülkeyiz.
Eğer ki 6 Şubat depremleri bu kadar çok yıkıma ve can kaybına neden olduysa, günü değil geleceği kurtarmak adına daha titiz bir çalışma içine girilmeli. 1999 yönetmeliğine göre yapılan binalar yıkıldı veya hasar gördüyse ivedilikle yeni yönetmeliğin hazırlanması ve ona göre yapılaşmaya izin verilmesi mutlaka gereklidir.
DEPREM SIRASINDA DEVAM EDEN İNŞAATLARIN DEPREM HASAR TESPİTLERİ YAPILMADI
Aslında gözden kaçan bir konu da bitmemiş devam etmekte olan inşaatların deprem sonrası hasar tespitleri yapılmadı ve kayıt dışı olarak alındı. Devam eden bu inşaatların hasar durumları bilinmez olarak kayıtlara alındı. Bu durum devam eden resmi kurum inşaatlarını da kapsıyor. Bu da yetmezmiş gibi depremden önce hazırlanan projelerle ve hesaplarla ihaleler yapılıyor. Yani yine yeni yönetmelik ve uygunluk yok!
Eğer ki 1999 yönetmeliğinden önce yapılan binalar ilk deprem de yıkıldı ve can kayıpları yaşandı ise, bunun için de ayrı sorgulama yapılmalı.
2020 Elazığ- Sivrice depreminden sonra yapılan hasar tespitlerinin doğruluğu ve ne kadarının işleme alındığı çok önemle üzerinde durulması ve değerlendirilmesi gereken bir konudur. 1999 yönetmeliğinin revize edilip yeni yapılaşmada uygulanması mutlak zorunluluktur."
malatyahaber.com
FOTOĞRAF: Malatya Çarşı Merkezi inşaatı ve çevresinin son görünümü (Onur KAYAHAN)
