Malatya'nın en önemli gelir kaynağı ve ihraç ürünü olan kayısıda, ilk olarak Kale ilçesi ve Karakaya Baraj sahiline yakın bölgelerde başlayan hasat süreci, yüksek rakımlı bölgelere doğru yayılırken, son yıllarda artış gösteren yaş kayısı ihracatının da eş zamanlı olarak yükselen bir grafik çizdiği belirtiliyor.
Geçen yıl yaşanan don olayı nedeniyle kayısının fiyatı yükselirken, bu yıl kayısı fiyatının geçen yıla oranla yarı yarıya düştüğü ve kilogramı 2.5-3 TL arasında tarlada alım yapıldığı ifade ediliyor.
Başta kayısı ve nar olmak üzere meyvecilik sektöründe iç ve dış piyasaya yönelik faaliyet gösteren Malatya merkezli Baktar Tarım Ürünleri Ltd. Şti. Yönetim Kurulu Üyesi Hamit Bak, kayısının bu yıl da dondan kısmen etkilenmesine karşın, taleplerin karşılanacağı kadar ürünün varlığına dikkat çekerek, "Geçen yıl kayısı don olayı nedeniyle tamamen yanmıştı. Malatya ekonomisini son derece olumsuz etkiledi bu durum. Bu yıl da Malatya’da kayısı dondan kısmen etkilendi. Ama bazı bölgelerde yine de talepleri karşılayacak kadar kayısı var" dedi.
"Bu yıl geçen yıla oranla yarı fiyattan kayısı alımı yapılıyor"
Malatya'nın farklı ilçelerinde kendisine ait ya da kiralanmış kayısı bahçeleri bulunan ve Malatya - Ankara karayolu güzergahı üzerindeki kayısı işleme, paketleme ve 1000 tonluk soğuk hava deposu da bulunan şirketin yöneticisi Bak, Yeni Malatya Gazetesi’nin kayısı hasat mevsimine ve kayısıdaki güncel duruma ilişkin sorularını yanıtladı.
Kayısı hasadının yoğun biçimde devam ettiğini ve hasat faaliyeti ile birlikte yaş kayısı ihracatının da yükseliş trendi içinde olduğunu belirten Hamit Bak, bu yıl yaş kayısı alım fiyatlarının geçen yıl ki fiyatların yarısı düzeyinde olduğunu belirterek, kilosu 2.5 - 3 TL'den kayısı alımı yaptıklarını söyledi.
Geçen yıl 1 kg.yaş kayısının üreticiden 5.5 - 6 TL'den alındığını hatırlatan Bak, "Şu anda fiyatlar geçen yılın yarı fiyatı civarında. Geçen yıl kayısı yoktu ve yaş kayısının kilogramını yaklaşık 5.5-6 TL’den alım yapılırken, bu sene biz 3 liradan alım yaptık. Bunu kayısı pazarının kaldırma şansı az gibi görünüyor, ama 2.5 liradan alımlar devam ediyor. Üreticiler de biz de yaş kayısı fiyatlarından memnunuz" dedi.
"Almanya'ya gönderdiğimiz 350 gramlık yaş kayısı paketleri 1.99 Euro'dan satılıyor"
Yılda 1500 ila 2000 ton arasında yaş kayısı ihracatı yaptıklarını ve kayısı ihracatında en büyük pazarlarının Almanya olduğunu ifade eden Bak, ihraç ettikleri kayısının yaş olarak Almanya'daki marketlerde son tüketiciye ulaştırıldığını kaydetti. Hamit Bak "Almanya'ya yaş kayısı ihracatımız, yüzde 80‘i marketlerde satılmak üzere programlanmış. Günde yaklaşık 2 tır yaş kayısı gönderiyoruz" diye konuştu.
Almanya'ya Malatya'daki ambalajlama tesislerinden paketledikleri 350 gramlık Malatya yaş kayısısının Almanya'daki marketlerde 1.49 - 1.99 Euro arasında fiyatla satıldığına dikkat çeken Bak, "Tabi oradaki marketlerin kendi aralarındaki rekabetler de kısmen fiyatlar üzerinde etkili oluyor" dedi.
Malatya'nın tarımsal gelişimine önem veren bir firma olarak aynı zamanda istihdam alanı da yarattıklarını belirten Bak, "İlk ihracatımızı 2013 yılında yaptık. 1000 ton kapasiteli soğuk hava depomuz var. Depolama yapabiliyoruz. Malatya’da kapsamlı soğuk hava deposu olarak bu kadar büyük bir depo yok. Yaş kayısı dışında Nar da ihraç ediyoruz. Şu anda işletme içinde 100, sahada da 300 kişi olmak üzere 400 kişiye istihdam sağlıyoruz. Kendimiz hasat ediyoruz, ürünü de işletmemizde paketleyip gönderiyoruz"
"Avrupa, Hacıhaliloğlu'nu tercih ediyor. Çünkü..."
Avrupa ülkelerinde, özellikle de Almanya'da tercih edilen kayısı çeşidinin Malatya'nın geleneksel kayısı türü olan Hacihaliloğlu kayısısı olduğunu belirten Bak"Avrupalılar Hacıhaliloğlu kayısısını yiyorlar ve bizden bu çeşidi talep ediyorlar. Bunun nedeni, şeker oranı yüksek kayısıyı tercih ediyor olmalarıdır. Zaten diğer çeşitler çok dayanıklı olmuyor" ifadelerini kullandı.
"Kayısının sorunları zihniyet değişikliği ile çözülebilir"
Malatya'da yıllardır 'kayısının sorunları'na ilişkin yoğun bir tartışma bulunduğunu, ancak sorunların köklü bir çözüme ulaştırılamadığını söyleyen Bak, kayısı ve üreticinin sorunlarının baştan sona bir zihniyet değişikliği ile çözülebileceğini vurguladı. Üreticiden başlayıp ihracatçıya kadar her kesimin kayısının sorunlarının çözümünde sorumluluk ve etki sahibi olduğunu belirten Hamit Bak, "Şampiyon bir ürünümüz var ama maalesef hala kıymetini bilmiyoruz. Diğer tarım ürünleri gibi başka illerde veya yakın coğrafyada yetişen bir ürün değil. İstediğimiz fiyata satabilmemiz, üreticinin de bize istediği fiyata satabilmesi gerekiyor. İyi bir pazarlama kanalı oluşturmamız gerekiyor. Üreticilerin de daha kaliteli ürün üretmesi gerekiyor, ihracatçının da ticari vizyonunun daha geniş tutması ve pazarlama kanallarını geliştirmesi gerekiyor. Yani bu kayısı dalından koparılıp vatandaşın sofrasına gelene ve hatta onu sindirene kadar biz bu kayısıdan sorumluyuz" şeklinde konuştu.
"Lisanslı depoculuk artık hayata geçirilmelidir"
Şirketin bir diğer yöneticisi Mahmut Bak ise, kayısının sorunlarının çözümünde önemli bir aşama olan Lisanslı Depoculuk Yönetmeliği'nin çıkarıldığını, ancak pratik hayata uygulanması konusunda bugüne kadar herhangi bir gelişme olmadığını belirterek "Kayısıda yaşanan sorunların çözümünde önemli bir adım olabilecek lisanslı depoculuğun hayata geçirilmesi gerekiyor. Yönetmeliği çıkarıldı ama pratikte karşılık bulmadı. Bu konuda milletvekillerimize büyük iş düşüyor" dedi.
Malatya'da kayısı ilaçlanması ve gübre kullanımında henüz yeterli bilinç düzeyine erişilemediğine dikkat çeken Mahmut Bak, tarımsal ürün ihracatını olumsuz etkileyen unsurların başında tarımsal ilaç kalıntısı olduğunu kaydetti. Bu sorunun aşılması için özellikle üreticinin bilinçli ilaçlama ve gübreleme yapması gerektiğini ifade eden Mahmut Bak, "Özellikle ilaç kalıntısı olan ürünleri dünya tüketmiyor. Gereksiz olduğu halde üretici kayısıya ilaç atabiliyor. Merdiven altı üretim tarzından vazgeçmemiz gerekiyor" diye konuştu.
"Pestisit Kontrol Laboratuvarı kurulmalı"
Malatya'da bir pestisit (tarımsal ilaç kalıntısı) kontrol laboratuvarının kurulmasının kayısı sektörünün gelişimi ve ihracatın artmasına son derece olumlu yansıyacağını belirten Mahmut Bak, "Biz firma olarak düzenli ilaç kontrolleri, testler yaptırıyoruz. Ama bunun Malatya'da kurumsal bir yapıya kavuşması gerekiyor. Çünkü kayısıda özellikle ilaç ve gübre kullanımı konusunda son derece bilinçsiz işlem yapılıyor. Bu da özellikle yurtdışına ihracatta büyük sorunlar yaratıyor" ifadelerini kullandı.
Malatya’da kayısının sorunlarını çözmenin bir başka yolunun yaş kayısı tüketimini arttırmak olduğuna dikkat çeken Mahmut Bak, "Bizim geleceğe dönük planlamamızda hedefimiz bir meyve suyu fabrikası kurmak. Konsantre veya meyve suyu tesisi yapacağız. Sadece kayısının konsantresi yapacağız. Malatya’da böyle bir tesisin kurulması kayısı üreticisine de büyük fayda sağlayacaktır" dedi.
