İnönü Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Bayram Murat Asma, kayısıda don tehlikesi ile ilgili olarak, “2016 yılının benzeri olay 2014’de yaşanmış, 2 yıl önce. Battalgazi ilçesinde (Eskimalatya) 11 Mart’ta tüm ağaçlar çiçek açmış. Benzer olay 2010 yılında da yaşanmış ve 2010 yılında da 15 Mart’ta tüm ağaçlar çiçek açmış. 2010 yılında açan çiçekler 1 gün sonra 6 gün devam eden donlardan zarar görmüş” dedi.
Prof. Dr. Asma, ERTV’de “Hülya Kaya ile Güne Bakış” programını hazırlayıp sunan Hülya Kaya’nın programına konuk olarak son günlerde Malatya’nın gündeminde bulunan don olayı ve kayısı ile ilgili konulara ilişkin açıklamalarda bulundu.
“BU YILIN BENZERİ 2010 VE 2014’DE YAŞANDI”
Don olayı ile ilgili olarak bilimsel veriler sunan Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Bayram Murat Asma şu şekilde konuştu:
“2016 yılının benzeri olay 2014’de yaşanmış, 2 yıl önce. Battalgazi ilçesinde (Eskimalatya) 11 Mart’ta tüm ağaçlar çiçek açmış. Benzer olay 2010 yılında da yaşanmış ve 2010 yılında da 15 Mart’ta tüm ağaçlar çiçek açmış. 2010 yılında açan çiçekler 1 gün sonra 6 gün devam eden donlardan zarar görmüş. Gönül isterki kayısı ağaçları Mart ayının sonunda, hatta Nisan ayında çiçek açsın. Elimde 19 yılın ortalaması var; 19 yılda 9’kez Mart ayının son diliminde kayısı ağaçları çiçek açmış, 5’kez ikinci yarısında çiçek açmış, yani 11-20 Mart’ta çiçek açmış. Bu yıl ve 2014 yılını da sayarsak 2’kez’de 10 Mart’tan önce çiçek açmış görünüyor. Kayısıda don olayı ne zaman meydana geliyor? Onun üzerinde durmak gerekir. Mesela kayısıda, kuzey yarımkürede belirli bazı don tarihleri vardır. Bu standarttır. Mesela Mart 9’u derler, eski takvime göre Mart 9’udur bu, 13 eklediğiniz zaman yeni takvimi bulursunuz. Yani 20-21 Mart tarihlerinde tüm Kuzey yarım kürede bir soğumayı havaların soğumasını ve donu bekleyebiliriz. İkincisi bir don tarihi Mart 9’unun 9’udur o da 30-31 Mart tarihleridir. Bu bize çok yakın, 2014 tarihinde 30-31 Mart tarihinde çok önemli bir don olayı yaşanmıştı. Belkide Malatya tarihinde böyle bir şiddette don olayı yoktu. Bir başka don olayı 3-5 Nisan soğuklarıdır, 2004 yılında yaşanmıştı. Bir başkası; Aprilin 5'i derler, buda 13-18 Nisan’dır.”
“KAYISI İÇİN 5 AYRI DON RİSKİ VAR”
“Malatya için 1100 rakıma kadar Aprilin 5'ine kadar don olayı devam eder. Mart’ın 25’inde de kayısı ağaçları çiçek açsa, 21 Mart, 31 Mart, 2-3 Nisan, 11-14 Nisan tarihlerinde don riski var. Ama 1100 rakımının üzerinde olan yerlerde mesela Aprilin 5'inin 5’i, 21-23 Nisan tarihlerinde don riski var. Mesela hıdrellez soğukları var, 3-6 Mayıs, birde en son 19-20 Mayıs tarihidir. Kayısı ağaçlarının erken çiçek açması, biraz önce saydığımız 5 don riskinin gerçekleştirme ve karşılaşma riskini arttırdığı için tehlikelidir. 15 Mart’ta çiçek açan bir kayısı ağacının muhtemelen dondan zarar görmeyebilir, ama görebilirde. 21 Mart, 31 Mart, 2-3 Nisan gibi don riski artmış oluyor. Şuanda kayısı ağaçları erken çiçek açtığı için, Malatya’da kayısı ağaçları dondan zarar görecektir diyemeyiz, ama böyle bir riskin olduğunu da bahsediyoruz. Risk olacak, umarım olmaz.”
“NE KADAR ERKEN ÇİÇEK, O KADAR RİSK ARTIYOR”
“2014 yılında da yaşandı, havalar sıcak gitti, 2010 yılında da havalar sıcak gitti. Daha da eskiye gittiğimizde benzer olaylar Mart’ın birinci haftası veya Şubat’ın son haftasının sıcak gittiği çeşitli tarihler var. Bu tabiî ki tüm kuzey yarımkürede sıkıntı var. Neden? Çünkü Çöl Sıcakları dediğimiz bir olay var, hatta 15 Şubat tarihinde hatırlarsanız ‘son 80 yılın en sıcak Şubat’ı yaşanıyor’ dendi. Kayısı ağaçları badem ile birlikte erken çiçek açan bir türdür. Ne kadar erken çiçek açarsa o kadar risk artıyor.”
Yeni Malatya Gazetesi- ER TV
