Malatya Turgut Özal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Orhan Gündüz başkanlığında yürütülen ve Malatya ve çevresinde kayısı yetiştiricisi aile işletmelerinin sosyo-ekonomik ve demografik durumunu ortaya çıkarmayı amaçlayan TÜBİTAK destekli projenin sonuçlarına göre, Malatya’da kayısı yetiştiriciliği yapan ailelerin nüfus büyüklüğü ortalaması, 2002 yılında 6.36 iken araştırmanın yapıldığı 2019 -2020 yıllarında 4.33’e geriledi.
Geçtiğimiz günlerde, Nobel Bilim Yayınları Kategorisi’nde, “Malatya Kuru Kayısı Üreticiliği Ekonomisi” adıyla kitap olarak yayımlanan “Kuru Kayısı Yetiştiren İşletmelerin Etkinliklerinin Agroekolojik Bölgeler Düzeyinde Değişimi ve Bu Değişime Risk Faktörünün Etkisi” başlıklı araştırma Malatya ve çevresindeki kayısıcılığa ilişkin zengin bir veri seti sunuyor.
Prof. Dr. Orhan Gündüz’ün kitabındaki dikkat çekici başlıklardan birini de Malatya ve çevresinde kayısı yetiştiriciliği yapan aile yapısına ilişkin veriler oluşturuyor.
Söz konusu kitapta yer alan araştırmanın sonuçlarına göre, Malatya ve çevresinde kayısı yetiştiriciliği yapan ve kayısıcılıkla iştigal eden ailelerde nüfus büyüklüğü düşüyor. Araştırmaya göre, kayısı yetiştiriciliği yapan ailelerin ortalama hane halkı büyüklüğü 2002 yılında 6.36 iken, araştırmanın yapıldığı 2019-2020 yıllarında ortalama hane halkı büyüklüğü 4.33 olarak tespit edildi.
Bu durum, aile düzeyindeki kayısı işletmelerinin iş gücü kaybı anlamına gelmenin yanı sıra, nüfusun tarımdan – topraktan kopmaya ve kırsaldan kente yönelmeye devam ettiği anlamına da geliyor.
Malatya Merkezi Akçadağ, Battalgazi, Darende, Doğanşehir, Doğanyol, Kale, Kuluncak ve Yazıhan’ın yanı sıra, Malatya kayısı havzasının parçaları olan Baskil ve Elbistan’ı da alanına dahil eden araştırmaya göre, nüfus yapısı incelendiğinde kayısı yetiştiricisi ailelerin ortalama hane halkı büyüklüğünün en yüksek (5,62) olduğu bölgenin Elbistan, en düşük (3,38) olduğu bölgenin ise Hekimhan olduğu ortaya çıktı.
Araştırmaya göre; bölgeler itibariyle kayısı yetiştiricisi ailelerin ortalama hane halkı nüfus büyüklüğü şöyle:
Doğanşehir – Kuluncak: 4,24
Hekimhan: 3,38
Merkez – Akçadağ – Darende – Yeşilyurt: 4,01
Battalgazi – Doğanyol – Kale – Yazıhan: 4,70
Elbistan: 5,62
Baskil: 4,21
Malatya ve Çevresi Ortalama: 4,33
Kırsaldaki nüfus yaşlanıyor
Kayısı yetiştiriciliği yapan ailelerin ‘kayısı üreten işletme’ olarak değerlendirildiği araştırmaya göre, kayısı yetiştiriciliğinde en yoğun yaş grubunun (% 51,34) 15-49 arası yaş grubu olduğu, bu grubun kayısıcılığın ihtiyaç duyduğu işgücünün kaynağını oluşturuyor.
15-49 yaş grubunun yanı sıra, 50 yaş üstü grubun da yüksek oranda (% 30,05) kayısıcılığın iş gücünü karşıladığı, bu yaş grubunun 2002’deki oranının % 20 olduğu, her iki verinin kıyaslanmasında, kırsalda yaşayan nüfusun giderek yaşlandığı sonucunun elde edildiği kaydedilen araştırmada, kayısı yetiştirici ailelerin eğitim düzeyi de irdelendi.
Kayısı yetiştiriciliği yapan ailelerin nüfus yapısının eğitim durumu
Malatya Kuru Kayısı Üreticiliği Ekonomisi kitabında, Malatya ve çevresindeki kayısı yetiştiricisi ailelerin eğitim durumuna ilişkin güncel veriler de yer aldı.
Kayısı yetiştirici ailelerin nüfus yapısındaki eğitim durumu kadın ve erkek açısından farklılık gösteriyor. Kadınlarda ilkokul mezunu kayısı yetiştiricisi nüfus oranı % 52 iken, bu oran erkeklerde % 38 olarak gerçekleşti.
Araştırmaya göre, kayısı üreten işletmelerde cinsiyete göre nüfusun eğitim düzeyi şöyle:
Kadın
İlkokul: % 52
Ortaokul: % 11
Lise: % 19
Üniversite: % 10
Okuryazar Değil: % 8
Erkek
İlkokul: % 38
Ortaokul: % 16
Lise: % 29
Üniversite: % 15
Okuryazar Değil: % 2
Araştırma sonuçlarına göre, kayısı üretimi yapan ailelerdeki nüfus yapısının eğitim durumu bağlamında, en yüksek okuryazarlık oranı % 97, 8 ile Hekimhan’da tespit edildi.
Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
FOTO: Arşiv
