ERKENCİ KAYISIDA BAŞARILI SONUÇLAR.. Malatya Turgut Özal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Murat Asma ve ekibinin, erkenci ve sofralık kayısı çeşitlerine yönelik bir süredir yürüttüğü “Çiftçi Koşullarında Erkenci – Sofralık Kayısı Bahçesi Kurulumu” projesinde başarılı sonuçlar alınmaya başlandı.
“Malatya kayısısının genel karakterini, kurutmalık kayısı çeşitlerinin oluşturmasına karşılık, kayısı üretiminde çeşitlendirilmesi ve sofralık kayısı tüketiminin artırılmasının bir ihtiyaç haline geldiği ” düşüncesinden hareket ederek başlatılan söz konusu proje kapsamında, Malatya merkez ve ilçelerinde 8 adet deneme bahçesi kuruldu.
En önemli hedeflerinden birisi de kayısıda meyve hasadını yılın daha uzun bir zaman aralığına yaymak ve sofralık tüketime yönelik yeni çeşitler geliştirmek olan proje kapsamında kurulan bahçelerden biri Pütürge’nin Bölükkaya köyünde bulunuyor.
Karakaya Baraj Gölü kıyısındaki arazisinde yenilikçi tarım uygulamaları yürüten ve Pütürge’de tarımın yeniden canlandırılması, ilçenin tarım ekonomisi yoluyla zenginleştirilmesi konusundaki girişimci çalışmaları ile tanınan Önder Üretici Abdullah Karakuş’un arazisinde kurulan deneme bahçesine geçtiğimiz hafta periyodik ziyaretlerinden birini daha yapan proje yöneticisi Prof. Dr. Bayram Murat Asma, Mayıs ayı ortalarından sonra sofraya konulma kıvamında meyve vermeye başlayan kayısı ağaçlarında inceleme yaptı.
Bahçenin gelişimi, ağaçların büyüme sürecinde karşılaşılan sorunlar ve bu sorunların aşılması yolunda yürütülecek çalışmalar konusunda deneme bahçesi sahibi Abdullah Karakuş ve ailesini yerinde ve düzenli biçimde bilgilendiren Prof. Dr. Bayram Murat Asma, projeye ilişkin soruları cevapladı.
Ziraat Fakültesi olarak Malatya ve ilçelerinde yaklaşık 8 deneme bahçesi kurduklarını ve bu bahçelerden 15 yeni kayısı çeşidinin geliştirilmesi için deneme üretimi yaptıklarını belirten Prof. Dr. Bayram Murat Asma, bunlardan Dilbay ve Eylül adı verilen kayısı çeşitlerinin Tarım ve Orman Bakanlığı Tohum Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü tarafından önceki yıllarda tescil edildiğini hatırlattı.
“Proje çiftçi koşullarında yapılıyor, asıl aktör kayısı üreticimizdir”
Pütürge Bölükkaya Köyü’nde kurdukları deneme bahçesinde oldukça başarılı sonuçlar aldıklarını belirten Prof. Dr. Bayram Murat Asma, “Bu projenin en önemli özelliği çiftçi koşullarında yapılıyor olması ve çiftçinin temel aktör olarak bizzat uygulayıcı olarak projenin her safhasında yer almasıdır. Bugün Bölükkaya köyündeyiz. Abdullah Karakuş kardeşimiz, yenilikçi tarım uygulamalarına açık, kendini ve arazisini geliştiren, seracılık da dahil tarımın çeşitli kulvarlarında heyecanlı ve aktif çalışmalar yürütüyor. Biz 2014 yılında başladığımız bu projemizin deneme bahçelerinden birini de Abdullah Karakuş’un arazisinde kurduk. Görüyorsunuz, Karakaya Baraj Gölü kıyısındayız ve geliştirdiğimiz erkenci ve sofralık kayısı çeşitleri için son derece uygun arazi ve iklim yapısına sahip bir konum burası. Bu nedenle başarılı sonuçlar alıyoruz. Tabii Abdullah Karakuş ve ailesinin emeğini, çabasını burada unutmamak gerekiyor. Kendilerine teşekkür ediyorum; inanıyorum ki, bu bahçeden birkaç yıl sonra Malatya ve çevresinin sofralık kayısı ihtiyacının bir bölümünü karşılayacak nitelik ve büyüklükte üretim gerçekleşecektir” dedi.
Deneme bahçelerinin mevcut aşamasının henüz test aşaması olduğunu kaydeden Prof. Dr. Bayram Murat Asma, deneme bahçelerinin gelişim sürecine ilişkin şu bilgileri verdi: “Biz bu projeyi daha önce üniversiteye ait bahçelerde yapıyorduk; sonuç alınca fidanları çiftçilerimize dağıtıyorduk. Ancak bu yöntem ciddi zaman kaybına yol açıyordu. 2014’den bu yana geliştirdiğimiz yeni kayısıları çiftçi koşullarında denemeye başladık. Bilindiği gibi kayısı fidanları dikimden sonraki 4-5 yıldan önce ekonomik anlamda meyve vermiyor. Bu alandaki kayısı çeşit adaylarımızın bir bölümünde daha önce hasat yapmıştık, yeni diktiğimiz fidanlardan ise bu yıl ilk hasadı yapıyoruz. Meyvecilik sabır isteyen uzun soluklu bir sektör. Bugün düşündüğünüzün bir fikrin, yeniliğin sonuçlarını görmek için en az 4-5 yıl beklemeniz gerekiyor. Biz geliştirdiğimiz yeni kayısılarımızı Malatya’nın farklı ilçe ve köylerinde yeniliklere açık araştırmaya ilgi duyan üreticilerimizle anlaşarak çiftçi koşullarında deneme yapıyoruz. Şu anda bahçelerde tescil edilmemiş test üretimi yapılan ve aday kayısı dediğimiz kayısılara kod adlar veriyoruz. Mesela, P X L 25, Sarıkız, Mor gibi geçici kod isimlerimiz var. Buradaki tüm kayısılar melezleme ıslah yöntemiyle geliştirildi. Bilindiği üzere daha önceki çalışmalarımızdan elde edilen Dilbay 2012 ve Eylül 2017 yılında tescil edildi ve artık bu çeşitler Malatya kayısı varlığının önemli birer parçası haline geldi”.
Test edilen erkenci kayısı çeşit adaylarımız normal şartlar altında Mayıs ayı başından itibaren meyve vermeye başladığını ifade eden Prof. Dr. Bayram Murat Asma, iklim ve çevre koşullarındaki dalgalanmalar nedeniyle bu yıl hasadın 15-20 gün geciktiğini söyledi.
“Malatya Kayısıcılığı için B Planı geliştiriyoruz”
Prof. Dr. Bayram Murat Asma, Malatya’da kayısı denilince kurutmalık kayısı akla geldiğini vurgulayarak, yürüttükleri “Çiftçi Koşullarında Erkenci – Sofralık Kayısı Bahçesi Kurulumu” projesinin, Malatya Kayısıcılığı için bir B Planı oluşturmayı hedeflediğini söyledi. Prof. Dr. Asma, “Dünyada en kaliteli kurutmalık kayısıyı üreten şehiriz ve bu konuda tekeliz. Ancak her türlü risklere karşı bir B planı oluşturmaya çalışıyoruz. Malatya sofralık kayısı da üretebilir. Sofralık kayısıların turfanda olması nedeniyle çiftçilerimiz daha yüksek gelir elde edebilir. Biz kırsal alandaki üreticimizin gelir düzeyini artıracak çeşitli projeleri tasarlıyoruz ve bunları hayata geçirmeye çalıyoruz. Sofralık kayısıların erkenci, orta ve geç olgunlaşan çeşitlerini geliştirip çiftçimizi bu üretime yönlendirerek tarımsal gelirlerini artırmayı hedefliyoruz. Kuru kayısıda ileriki yıllarda meydana gelebilecek risklere karşı kendi imkanlarımızla farklı çözüm yolları üretmeye çalışıyoruz” diye konuştu.
"Erkenci kayısı çok daha fazla kazanç sağlıyor, yerel yönetimler tarımsal girişimlere destek vermeli"
Pütürge Bölükkaya Köyü’ndeki arazisinin bir bölümünü deneme bahçesi için ayıran kayısı üreticisi Abdullah Karakuş, kayısının Malatya’daki binlerce ailenin geçim kaynağı olduğunu hatırlatarak, kayısıdan elde edilen gelirin arttırılması için kayısı üretiminde çeşitliğin önemli olduğuna inandığını söyledi.
Prof. Dr. Bayram Murat Asma’nın yöneticisi olduğu projenin bir parçası olmaktan son derece memnun olduğunu ifade eden Abdullah Karakuş, “Bayram Hocamız, defalarca köyümüze gelerek bahçenin gelişimini ve sorunlarını yerinde gözlemledi, inceledi. Bizi yapmamız gereken işler için bilgilendirdi. Bir bilim adamının köyümüzde, bahçemizde bize yetiştiricilik eğitimi vermesi bizim için çok değerli bir yaklaşım. Kendisine çok teşekkür ediyorum” diye konuştu.
Erkenci sofralık kayısıda kazanç oranının kurutmalık kayısıya göre çok daha yüksek olduğunu belirten Karakuş, “Bugün şayet 3 ton yaş kayısı olsaydı satmakta asla sorun yaşamazdım. Bu bahçemiz sayesinde o günler de olacak inşallah. Özellikle yerel yönetimlerin bu konuda bu üretimi artırmaya dönük çalışmalara destek vermesini bekliyoruz” şeklinde konuştu.
Abdullah Karakuş, deneme bahçesinde bu sene, iklimsel değişimler nedeniyle olgunlaşmada gecikme yaşandığına dikkat çekerek, olgunlaşma konusundaki gecikmenin sadece kayısıda da değil başka meyvelerde de yaşandığını belirtti. Karakuş, “Örneğin geçen sene 5 Mayısta biz dut yedik, hasat da ettik ama bu sene dut henüz olgunlaşmadı, yeme kıvamına gelmedi” dedi.
Güler HAZAR, Yeni Malatya Gazetesi- malatyahaber.com
