Kahramanmaraş merkezli deprem nedeniyle Malatya'nın 13 ilçesinin Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararıyla Cazibe Merkezleri Programı kapsamına alınması üzerine malatyahaber.com Yazarı Yeminli Mali Müşavir Mustafa Bahadır Altaş yaptığı değerlendirmede düzenlemenin deprem bölgesindeki sorunları çözemeye yeterli olamayacağını belirtti.
Altaş “6 Şubat 2023 Tarihinde Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve Malatya’nın da içinde yer aldığı on ili etkileyen depremin yıkıcı etkisi, siyasiler tarafından asrın felaketi olarak tanımlansa da bana göre bu; asrın ihmali ve yönetim hatasının bir sonucudur. Yaşanan depremin sonrasında meydana gelen yıkımların etkisinin azaltılması ve depremden etkilenen şehirlerin kısa sürede toparlanarak eski günlerine geri dönmesi için Kahramanmaraş, Malatya, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa, Kilis, Osmaniye, Elâzığ ve Diyarbakır illerimiz ile Sivas’ın Gürün ilçesinin 05.04.2023 tarihinde yayınlanan 7028 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cazibe Merkezleri Programı Kapsamında Yatırımların Desteklenmesi Hakkında Kararda yapılan değişiklikle “Cazibe Merkezleri Programı” Kapsamına alınarak yatırım teşvik mevzuatında yer alan 6. bölgede uygulanan oran ve sürelerle teşvik ve desteklerden yararlanmaları sağlandı. Yapılan düzenleme ile daha önce Yeşilyurt ilçesinde yer alan 1’inci ve 2’inci Organize Sanayi Bölgelerinde bulunan ve Yatırım Teşvik belgesi kapsamındaki işletmeler Cazibe Merkezleri Programı kapsamında 6. Bölge desteklerinden faydalanırken Malatya’nın Akçadağ, Arapgir, Arguvan, Battalgazi, Darende, Doğanşehir, Doğanyol, Hekimhan, Kale, Kuluncak, Pütürge, Yazıhan ve Yeşilyurt olmak üzere tüm ilçelerinde Cazibe Merkezleri Programı kapsamına dahil oldu.” dedi.
Şehir Enkaz Altında İken Yatırım Nasıl, Nereye Yapılır?
Müracaat için üç aylık bir sürenin yeteli olmadığını belirten Altaş “Yapılan düzenleme ilk bakışta olumlu görünse de düzenlemede yer alan hususların incelenmesinde bu düzenlemenin uygulamada depremden zarar gören; başta küçük esnaf olmak üzere, yatırımcılara önemli bir destek ve katkı sağlayamayacağı görülmektedir. Çünkü kararda yer alan yatırımcılar için öngörülen yeni yatırım yapılacak olan alanların henüz daha hazırlanmamış ve tahsis edilmemiş olması, üç ay gibi az ve sınırlı bir süre içinde yatırım teşvik belgesi için başvurularının yapılacak olması sokak ve caddelerinden depremin enkazı bile kaldırılmayan bir şehirde bu mümkün değildir. Şehir enkaz altında iken yatırım nereye nasıl yapılır?” diye konuştu.
Altaş “Kararda yer alan ‘Deprem nedeniyle hasar gören yatırımların yerine konulması amacıyla yapılacak yatırımlar ve yatırım süresi devam eden ve tamamlama vizesi yapılmamış yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlar da dahil olmak üzere yeni yatırımlar, bu madde kapsamında değerlendirilir' düzenlemesi ile de uygulamada sanki bir kısıtlamaya gidilmiştir.” dedi.
Göçü Durdurmak Ve Geri Dönüşler İçinde Destek Sağlanmalıdır
Bugün için Malatya’da öncelikli sorunun istihdam açığı olduğunu söyleyen Altaş şöyle devam etti:
“Düzenlemedeki İstihdam desteği ile ilgili 1/8/2022-31/1/2023 tarihleri arasında Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen ortalama işçi sayısının belirleyici olarak dikkate alınması ve bu sayı üzerinden işletme-fabrika binaları yıkık olanlarda tamamının, ağır hasarlı olanlarda yüzde yirmi beşi, orta hasarlı olanlarda yüzde elli, az hasarlı olanlarda yüzde yetmiş beşi hasarsız olanlarda ise yüzde doksanın mevcut istihdam kabul edilerek bunların üzerinde sağlanacak istihdamlar için sigorta desteği verilecek olması özellikle OSB’de bulunan işletmelere önemli bir katkı sağlamayacaktır.
Çünkü bu işletmeler şu anda depremden kaynaklı olarak ortalama yüzde elli kapasite ile çalışmaktadır. Ve önemli bir kısmı az hasarlı durumdadır. Bu şartlar altında hiçbir işletmenin kısa sürede bu şartlarda ilave istihdam sağlaması mümkün görülmemektedir. Sağlanacak sigorta ile vergi desteklerin ortalama ve ilave işçi sınırlaması olmaksızın tüm istihdam edilenler için sağlanmalıdır. Özellikle deprem nedeniyle şehri terk eden nitelikli personelin geri dönüşü içinde ücretlerin işçi acısından iyileştirilmesi konusunda vergi ve sigorta destekleri sağlanması gerekir.
Deprem Bölgesi Özel Teşvik Programı Uygulamaya Konulmalı
Depremin, Malatya’da yarattığı tahribat çok büyüktür. Ekonomiden sosyal yaşama yeniden yapılanmaya girilmesi bir zorunluluk olmuştur. Mevcut binaların yüzde seksenin yıkılacak olması bunun net bir şekilde ifade etmektedir. Malatya’da yaşamın normale dönmesi için acilen Malatya’nın içinde yer aldığı; Malatya, Kahramanmaraş, Hatay ve Adıyaman illeri “Deprem Bölgesi Özel Teşvik Programı” Kapsamına alınmalı. Bu bölge için en az beş yıllık sürede yatırım ortamı, vergi, sosyal güvenlik ile imar ve kentsel dönüşüm mevzuatı yönünden teşvik ve destekler sağlanmalıdır. Bunun dışında alınan kararların Malatya’ya hiçbir faydası olmayacaktır. Fiili durumu yok sayan, masa başında alınan kararlar deprem bölgesindeki sorunları çözemeye yeterli olamayacak. Bu hali ile
Cazibe Malatya’ya Çare Olmaz! Özellikle çarşı esnafı diye tanımladığımız ve ekonominin temel taşları olan Özsan ve Yeni Sanayi sitesinde faaliyette bulunan imalatçı, esnaf ve tüccarımıza hiçbir katkı sağlamayacaktır. Bu tür destek ve teşvikleri teknik olarak bu konuda hiçbir yeterliliğe sahip olmayan kişilerin boncuk bulmuş çocuk gibi sevinip sahiplenmesi de Malatya adına üzücü bir durumdur."
malatyahaber.com
