1990 yıllarda teşvik belgesine bağlı yatırımların fiili gerçekleşmesinde Doğu Anadolu bölgesinde ilk sırada yer alan, 2000-2010 döneminde ise, uygulanan teşvik sistemine bağlı olarak gerçekleşen yatırımlarla bölgede yatırım için en uygun yer olarak tercih edilen Malatya'nın, 2015 yılı ilk 6 aylık verilerine göre yatırım tutarı büyüklüğünde ve öngörülen istihdam sayısında büyük bir gerileme yaşadığı gözlemleniyor.
Son 10 yılın, son 5 yılın, son 3 yılın ilk 6 aylık verileri ile 2015 yılının ilk 6 ayının verileri kıyaslandığında, Malatya'da yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için düzenlenen teşvik belgelerinin ortalama sayısında büyük bir değişiklik olmazken, yatırım tutarında dramatik düşüşler yaşandı.
Bu verilere göre, son 3 yılın ilk 6 ayında, yatırımcı, Malatya'da ortalama 793 milyon TL büyüklüğünde yatırım yaparken, bu rakam 2015 yılının ilk 6 ayında 'şok' bir düşüşle 167 milyon TL olarak gerçekleşti.
Malatya SMMMO Eski Başkanı Altaş analiz etti
Malatyahaber.com yazarı, Malatya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Eski Başkanı Mali Müşavir Mustafa Bahadır Altaş, 2015 yılının ilk altı aylık döneminde Malatya da yapılması düşünülen yatırımlar için düzenlenen yatırım teşvik belgelerini geçmiş yılların verileri ile kıyasladı ve Malatya'ya yapılan yatırım büyüklüğünün hızla düşüşünü istatistiksel verilerle ortaya koydu.
Malatya'da son beş yıllık dönemde yapılacak yatırımlar için her yıl ortalama elli adet yatırımın teşvik belgesi düzenlendiğini belirten Bahadır Altaş, bu dönemde her yılın ilk altı aylık döneminde ise ortalama 28 adet yatırım teşvik belgesi kapsamında 529,2 milyon TL yatırım ve 863 kişi yeni istihdam öngörüldüğü görüldüğünü kaydetti.
2015 yılının ilk altı aylık döneminde ise yeni yatırımlar için 23 adet yatırım teşvik belgesi kapsamında 167 milyon TL yatırım ve 623 kişi istihdam öngörüldüğünü ifade eden Mali Müşavir Altaş, gıda, enerji, konaklama, eğitim, hizmet ve altyapı konularında gerçekleştirilecek olan yatırımların 138 milyon TL.’lık kısmı yeni yatırım, 11 milyon TL’lik kısmı tevsi yatırım 17 milyon TL’lik kısmı ise modernizasyon yatırımı olduğunu belirtti.Aynı dönemde 7,2 milyo TL yatırım ve 75 kişi istihdam öngören yatırım teşvik belgesi iptal edilmiştir.
Bu dönemde yapılacak yatırımların 76,6 milyon TL’lik kısmının kamu kesimine (Malatya Büyükşehir Belediyesi ile İnönü Üniversitesi) 90,4 milyon TL’lik kısmı ise özel sektöre ait olduğunu kaydeden Bahadır Altaş, teşvik belgelerinin sektörlere göre dağılımını ve detaylarını ise şu şekilde açıkladı:
Sektör/ Belge Sayısı/ Yatırım Tutarı/ İstihdam
TL(Milyon)/ Kişi
Enerji 4 8,5 3
Eğitim 6 35,3 435
İmalat 6 30,6 126
Tarım 1 2,4 8
Turizm 1 6,7 35
Madencilik 1 2,7 3
Diğer 2 4,0 13
Kamu 2 76,6 0
Toplam 23 167,0 623
2014'ün ilk 6 ayında 404 milyonluk yatırım yapılırken, bu yılın ilk 6 ayında 167 milyonluk yatırım öngörülüyor
Malatyahaber.com yazarı, Mali Müşavir Bahadır Altaş'ın verdiği diğer bilgilere göre; Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından son 10, 5 ve 3 yıllık dönemin ilk 6 ayında düzenlenen teşvik belgelerinin yatırım büyüklüğü ve istihdam sayıları incelendiğinde, Malatya'ya yapılan yatırım büyüklüğünde çarpıcı düşüş görülüyor.
Son 3 yıllık dönemin ilk 6 ayında ortalama yatırım büyüklüğü 793 milyon TL, geçen yılın ilk 6 ayının yatırım büyüklüğü 404 milyon TL değerinde yatırım teşvik belgesi verilirken, bu yılın ilk 6 aylık dönemine ait yatırım teşvik belgesinin yatırım tutarı 167 milyon TL olarak öngörüldü.
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü'nün verilerine göre Malatya'da son 10 yılın ilk 6 aylık periyotları ile 2015 yılının ilk aylık döneminde yapılan yatırımlara ilişkin yatırım teşvik belge sayısı, yatırım tutarı ve istihdam edilen kişi sayısına ilişkin veriler şöyle:
Dönem / Belge Adeti/ Yat. Tut. (Mil. TL)/ İstihdam Kişi
Son on yıl ilk altı ort. 21 276,3 703
Son beş yıl ilk altı ort. 28 529,2 863
Son üç yıl ilk altı ort. 24 793,6 947
2014 ilk altı ay 22 404,0 561
2015 ilk altı ay 23 167,0 623
"Siyasi söylevler yerine ekonomik durgunluğun aşılmasına odaklanılmalıdır"
Bahadır Altaş, sözkonusu dönemlere ilişkin verileri değerlendirirken şu yorumları yaptı: "2015 yılı altı aylık dönemini geçmiş on, beş ve üç yıl ile göre kıyasladığımızda düzenlenen yatırım teşvik belgesinde özellikle öngörülen yatırım tutarında ve öngörülen istihdam sayısında önemli azalma olduğu görülmektedir. 2014 yılında ekonomik bir durağanlık yaşayan Malatya'nın bu olumsuzluğu 2015 yılı ilk altı aylık döneminde de yaşamaya devam ettiği görülmektedir. 2014 yılında Malatya'nın Büyükşehir olması ile birlikte yeni beklentileri karşılamakta yetersiz kalındığı görülmektedir".
2012 yılında uygulamaya giren yeni teşvik sisteminde Malatya'nın 4.bölgede yer alması dezavantajını ortadan kaldıracak ekonomik ve sosyal acıdan fiziki yatırım ortamının iyileştirilmesi ile sektörel kümelenme çalışmalar yapılmaması halinde Malatya’yı gelecekte zor günlerin beklediğini vurgulayan Bahadır Altaş, "Bu şehri yönetenlerin siyasi söylevler yerine fiili durum tespitinde bulunarak bazı gerçekleri görmeleri gerekmez mi? Dün söylemiştim, bugün bir kez daha söylüyorum. Malatya iş dünyası ve Malatya'daki siyasilerin 'Yatırımcı Malatya'yı neden tercih etmiyor?' sorusuna bir cevap bulmaları önemli bir sorumluluk olarak kabul edilmelidir" dedi.
