Mimarlar Odası eski genel başkanı, Tarihi Kentler Birliği (TKB) Danışma Kurulu Üyesi Mimar Oktay Ekinci, Malatya'daki izlenimlerini Cumhuriyet'te yazdı..
Ekinci'nin, Cumhuriyet Gazetesi'nde "Malatya'da 'Su'yun Başında" başlığıyla yazdığı yazı şöyle:
...
"Malatya'da 'Su'yun Başında...
Uygarlıklar tarihi "su boyları" nda yaşandı. Atalarımız "subaşı" nda durdular, "su kemerleri" yle kentleştiler...
Anadolu, bu nedenle "uygarlıkların beşiği" dir.. Efsanevi "güneş ülkesi" , aynı zamanda "su ülkesi" olduğu için binyılların "ana" sıdır...
Nitekim Türkiye, bugün de Avrupa'da su kaynakları en bol 4. ülke... Bizden şanslı olanlar, dünyanın su depoları Rusya ile Grönland dışında sadece Norveç'miş... (Milliyet - 4 Ağustos 2007)
Örneğin, arkeolojideki önderliğini "Anadolu'dan götürdükleri" yle elde eden Almanya'nın bile bizden daha az su kaynağı var. "Bile" diyorum; çünkü o götürdükleri antik hazinenin kökeninde de Anadolu'nun su zenginliği yatmakta...
Şimdi ise "sular ülkesindeki susuzluğumuz" a belki de gülüyorlardır. Hatta pek sevdikleri şu "dinci demokratlar" ımızın, sorunu "Allah'a havale" etmelerini de eminim ki ellerini ovuşturarak seyrediyorlardır.
Çünkü "suyu tüketerek kentleşmek" uygarlık yarışını baştan kaybetmek demek...
AB, sömürgeciliğe dayalı üstünlüğünü "sürdürülebilir" kılmak için, su kaynaklarımızı bile imar rantına kurban eden anlayışı "sırıtarak" destekliyor...
'Cırmıhtı'daki kaynak
Bütün bunları, Malatya'nın sevimli ilçesi Yeşilyurt 'taki (Cırmıhtı) "su kaynağı" nın başında düşünmek, insanı daha da sarsıyor...
Beydağları 'nın 1300 m'deki eteklerinde, kayaların arasından bir nehir gibi fışkıran su, aşağılardaki Malatya ve çevre yerleşmelerinin şehir şebekelerine, tarlalara ve kayısı bahçelerine "doğal akış" ıyla ulaşıyor.
Yeşilyurt'un Gündüzbey beldesinde bulunan "Kaptaj" tesislerini gezdiren Belediye Bşk. Yrd. Ekrem Özbey, doğanın bu "armağan" ıyla Malatya'nın 2050'ye kadar su sorunu olmayacağını söylüyor...
Ne var ki şu "yağmacı metropolleşme" nin sürmesi durumunda, İstanbul 'un ve Ankara 'nın başına gelenlerin tüm su zengini kentlerimizde de yaşanabileceğini acaba kaç kişi düşünüyor?
"Büyükkent" lerimizdeki su sorunu, Anadolu insanını suyundan, toprağından ve havasından koparan "göç rantları" na sevdalı "büyükşehirleşme politikaları" yüzünden yaşanıyor.
Baksanıza Melih Gökçek de Ankara'ya "göçen" lerin "geçici" olarak "memleket" lerine dönmelerini istiyor! Çünkü seçim geldiğinde, başkenti susuz bırakan yerel iktidarı için yine onların oylarına güveniyor...
Mimarlardan uyarı
Mimarlar Odası Temsilciliği, Yeşilyurt'taki Adıyaman Caddesi'ne ait eski bir fotoğrafı büyüterek "çekildiği yer" e asmış. 1970'lerdeki cumbalı evlerden bazılarının "durduğunu" görmek, yüreklere su serpiyor...
Ne var ki Malatya'da da değişik semtlere asılan benzer fotoğraflar kent merkezindeki durumun "vahamet" ini kanıtlıyor. Çok değil, 30-40 yıl önceye "aynı açı" dan bakanlar, "geçmişi tümüyle yok eden kültür yoksunu modern kentleşme" yi şaşkınlık içinde izlemişler...
Oda Başkanı Abdurrahman Yavuz diyor ki: "Bazıları eskinin ortadan kalkmasını gelişme saysa bile, bu çalışmamız kentteki kimliksiz yapılaşmanın tartışılmasını da başlattı..."
Nitekim kentin elde kalan son eski evlerinin bulunduğu Sinemalar Caddesi'ndeki bir restorasyon çalışması sevinçle izleniyor. Buradaki "Beş Konaklar" kurtarılırken belediye yetkililerine eski yazlık sinemanın canlandırılmasını da içeren "kültürel çevre projesi" ni anımsatıyoruz. Önceki yıllarda, İnönü Üniversitesi'nin ev sahipliğindeki bir öğrenci çalışmasıyla elde edilen projeyi, artık "kentin sahiplenmesi" ni istiyoruz...
Malatya'nın kültür gönüllüsü Bekir Sözen de Vali Halil İbrahim Daşöz 'ün Malatya için yeni bir şans olduğunu anımsatarak şunları söylüyor: "Örneğin yıllardır ilgi bekleyen 'İstanbullular Konağı' nı hemen kamulaştırarak koruma projesini başlattı..."
Sözün kısası, büyükkentlerimizdeki imar talanına dayalı nüfus yığılmaları suyu tüketirken su zengini Anadolu kentlerimizdeki betonlaşma da "anılar" ı tüketiyor...
Bu nedenle, "suyu kültürle buluşturma" yı hedefleyen Malatya'daki çalışmalar gelecek için yaşamsal değer taşıyor...
ekinci@cumhuriyet.com.tr"