Malatya'da, depremler sonrası kapalı kapılar ardında hazırlanan imar projesi kapsamında 'Çarşı Merkezi' adı altında 4,4 milyar TL (4,4 katrilyon lira) bedelle acilen ihalesi yapılarak inşaat çalışmasına başlanan kent merkezindeki inşaatlar öncesi, yüzeyin 3-4 metre altında yer altı sularının çıkması nedeniyle ne denli sağlam inşa edilmekte olduğu, buraya yönelik herhangi bir zemin etüdü yapılmadığı ve proje kapsamında kazılan temel çukurlarının suyla dolması yüzünden tartışma konusu oldu. Geçtiğimiz günlerde görülmekte olan Büyük Otel davası, bu bölgenin zemininin yapısıyla ilgili endişeleri artırdı.
6 Şubat 04.17'deki ilk depremle çöken, 4 kişinin hayatını kaybettiği otelle ilgili davanın duruşmasında, otel sahibinin 2010'dan itibaren zeminde su birikmeye başladığı yolundaki ifadesi, Jeoloji Uzmanı Prof.Dr. Mehmet Önal'ın, aynı dönemde yapılan Çevre Yolu alt geçitleriyle, yeraltı sularının önüne adeta set oluşturularak kuzeye akışının engellendiğine ilişkin açıklamalarındaki saptamaları ve uyarıları bir kez daha gündeme getirdi.
Çarşı Merkezi inşaatıyla ilgili görsellerde, Çevre Yolu alt geçitleri için fore kazık ve perde duvarlarla önü kesilen, yeraltı sularının akışı engellenen alt geçitlerin güneyinde kalan bölgedeki deprem tahribatının büyüklüğü ve hafriyatlarda yüzeye çok yakın çıkan yeraltı sularının bir kez daha tehdit oluşturduğu görülüyor.
FOTOĞRAF: Çarşı merkezi olarak adlandırılan Çevre Yolu'nun güneyindeki bölgede süren inşaat çalışmalarında kazılan tüm temel çukurları suyla doldu
Bu arada, önceden zemin etüdü yapılmadan başlanan temel kazılarıyla ortaya çıkan 'havuz' görüntüsünün ardından, yetkililerin sonradan zemini sağlamlaştırma önlemi olarak gündeme getirdikleri, bölgeye 10 bin 'demirsiz' fore kazık çakılma projesi de, suyun tahliyesi için herhangi bir önlem düşünülmemesi nedeniyle endişe yaratmaya devam ediyor.
6 Şubat 2023'te 04.17'deki ilk depremin Malatya kent merkezinin yaklaşık 210 kilometre güneyinde Kahramanmaraş ili Pazarcık İlçesi Akdemir Köyü civarı merkezli ve 7.7 büyüklüğünde, aynı gün saat 13.24'te meydana gelen ve Malatya'da büyük yıkıma neden olan ikinci depremin ise Malatya kent merkezinin yaklaşık 138 kilometre güneyinde Kahramanmaraş ili Elbistan ilçesi Gümüşdöven Köyü civarı merkezli ve 7.6 büyüklüğünde olduğu saptanmıştı.
PROF.DR. ÖNAL, ÇARŞI MERKEZİ VE YERALTI SULARI KONUSUNDA UYARDI AMA..
Üniversitelerde 42 yıl Jeoloji eğitimi ve öğretimi veren, daha önce de Malatya'nın depremselliği ile ilgili çok önemli uyarılarda bulunan, ancak yerel yöneticilerin uyarılarını dikkate almadığı İnönü Üniversitesi emekli öğretim üyesi Prof.Dr. Mehmet Önal, 6 Şubat 2023'te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin yıl dönümünde, Malatya Turgut Özal Üniversitesi tarafından düzenlenen toplantıya katılarak, yeraltı suları ve çarşı merkezinin konumuyla ilgili bir kez daha uyarıda bulunmuş, daha önce Çevre Yolu alt geçitleri nedeniyle, suyun kuzeye akışının engellenmesiyle zeminin sıvılaştığı ve depremde bölgede bu nedenle büyük yapı hasarları meydana geldiğini bildirmişti.
FOTOĞRAF: Aşağıdaki panoramik fotoğrafta kırmızı paralel çizgiler, Çevre Yolu'nun 1 kilometreyi bulan Adliye kavşağı civarındaki alt geçitleri.. 2010 yılında inşa edilen alt geçitler için kullanılan fore kazıklar ve perde duvarlar nedeniyle, yer altı sularının önü kesildi. Fotoğrafta, depremde en büyük yıkımın bu alt geçidin üst tarafındaki bölgede olduğu açıkça görülüyor. Fotoğrafta kırmızı çizgiyle belirlenmiş kare şeklindeki alan, depremde yıkılan Büyük Otel'in yeri.
Prof.Dr. Önal, toplantıdaki konuşmasında, "Doğu Anadolu fayında büyük bir deprem olursa Çöşnük fayını tetikler. Çöşnük fayı da harekete geçerse çok sayıda yapılaşmanın altından geçen Çöşnük fayı çok büyük zarar verir. Bakın o günleri tam o zaman tanımladım. Ne zaman söylüyoruz bunu 2009 yılında. Meslektaşlarımla birlikte Malatyamızın kuzeyini çalıştık yine Amerika'da uluslararası bir dergide yayınladık sonra doktora öğrencimle birlikte sizin bu kampüsünüzün zemin etüdünü çalıştık, sıvılaşma saptadık. Uluslararası bir dergide yayınladık sonra Fransa yeraltı suyu konusunda doktora yapan bir meslektaşımı buraya getirdim.
FOTOĞRAF: Prof.Dr. Mehmet Önal, çarşı merkezinin bulunduğu bölgenin zemini ile ilgili açıklamalar yapmıştı
Malatya'nın zemini çok kötü, çok bol su içeriyor, gelin birlikte çalışalım. Birlikte çalıştık bir yayın yaptık. Malatya'nın merkezinde bol su olmasının nedeni Beydağlarından doğu batı yönlü uzanan faylar yağmur sularını taşır. Malatya'nın merkezini besliyor arkadaşlar üzülerek bir şey söylemek istiyorum. Bir Belediye Başkanı Kernek Parkı'nda 40 litre saniye olan bir fay kaynağını betonla kapattı kapatınca Fuzuli Caddesi'nde Malatya merkezinde bütün binaların zeminine su bastı başka bir Belediye Başkanı onu kırdı tekrar çıkardı. Şehirler arası alt geçitler yapıldı, bitişik nizam fore kazıklar çakıldı, önüne beton perdeler yapıldı. Hidrojeolojik yani yeraltı suyu çalışması haritası yaptım yani Malatya'nın yeraltı suyu güneyden kuzeye doğru akıyor ve biz önünü kestik, önünü kesince su şişti, şimdi Bakırcılar Çarşısı’nın temeli kazıldı, su şişti. Bir bilene neden sorulmadı. Bakın o tür suları Afyon civarında bataklık kurutma projesinde de çalıştım, yardımcı araştırmacı olarak. Sondaj yaparsınız yeraltı gözenekli geçirimli formasyon bulunca suyu oraya aktarırsınız gider. Afyon'unki öyle bir projeydi. 4-5 metre kanalla da suyu akıtırsınız. Uzun dönemde 10-15 yıl sonra su, her şeyi çürütür; fore kazık da kâr etmez. Güneyde Doğu Anadolu fayımız ve Güney Doğu Anadolu ters fayımız bulunuyor. Ben fayları çizen yer altı yapısını ortaya çıkaran bir uzmanım, uzmanı olmadığım yerlerde uzmanı getirerek beraber çalıştım. “ demişti.
ALT GEÇİTLER YAPILINCA, OTELİN ZEMİNİNDE SU ÇIKMAYA BAŞLAMIŞ..
6 Şubat saat 04.17'deki 7.7 büyüklüğünde depremde çöken ve 4 kişinin hayatını kaybettiği Yeni Cami arkasındaki Büyük Otel ile ilgili Malatya 3. Ağır Ceza Mahkemesi'nde "Taksirle Ölüme ve Yaralanmaya Neden Olmak"la suçlanan otel sahiblerinden Nezihi A., "2010 yılından önce herhangi bir bodrumda su birikimi bulunmamasına rağmen 2010 yılından sonra bodrum katta su birikmeye başladı, bunun üzerine biz de orada biriken su birikintisini suyu dışarıya dinamo yolu ile aktardık, oradaki nemlenmeyi önlemek amacıyla bunu yaptık. O dönemde sadece benim değil, yan tarafta kayınpederimin ve komsumuzun binası su aldığı için biz çözüm bulamadık, suyu tahliye yoluna gittik, bu konuda belediyeye müracaat ettik ancak yüzeysel bir kanal yapmaya yetindiler. Ben suyla ilgili olaydan haberdar olur olmaz orada binanın içerisinde suyu bir yere toplayacak harık yaptım ve suyu tahliye ettirdim ancak yapım malzemesinde bir zarar oluşup oluşmadığına dair bir tespit yaptırmadım, zaten kendim de su birikmesine müsaade etmiyordum hemen tahliyesini sağlıyordum” şeklindeki ifadesiyle, zemin sıvılaşmasının, 2010 yılında inşa edilen ve 2011 yılı Ocak ayında hizmete sokulan, Çevre Yolu alt geçitlerinden kaynaklanmış olabileceğini işaret etti.
FOTOĞRAF: Malatya Çevre Yolu'ndaki alt geçitler 2010 yılında inşa edilmiş ve en son asfaltlama işlemi yapıldıktan sonra 2011 yılı Ocak ayında açılmıştı. Depremde çöken otelin sahibinin, yargılandığı davada, 2010 yılından itibaren otelin zemininde su birikmeye başladığını söylemesi, Prof.Dr. Önal'ın bu alt geçitlerin, yeraltı sularının kuzeye akışını engellemesi yüzünden zeminin sıvılaşmasına neden olduğuna ilişkin açıklamalarını doğruladı
Nezihi A.'nın avukatları da, su birikmesi ve zeminin sıvılaşmasınin araştırılması için mahallinde keşif talebinde bulunurken, mahkeme heyeti, bilirkişi raporunda zeminle ilgili bir tespit yapılmamış olması ve yargılamanın binanın yapısı ile ilgili olduğu gerekçesiyle bu talebi reddetti.
PROF.DR. ÖNAL'IN SİTEMİ..
Büyük Otel ile ilgili davanın duruşmasına ilişkin olarak, malatyahaber.com'da ""2010'dan İtibaren Binanın Zemininde Su Birikmeye Başladı" başlığıyla yayınlanan haberin altına yorum yapan Prof.Dr. Mehmet Önal, yeraltı suyu ile ilgili konuyu defalarca gündeme getirmelerine rağmen dikkate alınmamasına ilişkin tepkisini dile getirdi.
Prof.Dr. Önal, habere yaptığı yorumda, "Malatya merkezindeki yeraltı suyunu defalarca açıkladım. Bu konuda bir yeraltı suyu uzmanı ile bilimsel bir yayın da yaptık. Yeraltı suyunun nereden geldiğini de saptadık. Bilimsel çalışmalara inanan ve bir bilene danışan var mı? Malatya'da bilim adamının değerini bilen var mı? Bunar olmadığı için Malatya şürekli sorunla boğuşuyor. 1988 de Malatya'ya geldim, günümüze kadar bilgimi hep paylaştım. Paylaştığım bilgiler değerlendirilmedi. Söyleyecek başka şeyim yok." dedi.
FOTOĞRAF: Zemin etüdü yapılmadan başlanan katrilyonlarca liralık inşaatların temel hafriyatında su çıkınca, bu yeraltı sularının tahliyesi yerine, acele olarak çok tartışılan fore kazıklarla temelin sağlamlaştırılması formülü uygulanmaya başladı.
ŞEHRİ 'SAĞLAM' İNŞA ETMEK Mİ, GÜNÜ KURTARMAK MI?
Bu arada, Malatya'nın yeraltı suyu zenginliği, bunun özellikle kent merkezini oluşturan bölgelerde yoğunlaşması, 6 Şubat depremlerinin ardından yeraltı su miktarındaki artışın yanı sıra yapılan temel hafriyatlarında en fazla 3-4 metre derinlikte su çıkması, buna karşılık çarşı imar projesini yapanların bunu öngermemiş olmaları, vatandaşa zorunlu tutulan zemin etüdlerini yapmadan katrilyonluk ihaleler yaparak inşaata girişmeleri, temel çukurunda su çıkınca, panikleyip alelacele zemini sağlamlaştırma gerekçesiyle, alelacele 340 milyon TL tutarında olduğu öne sürülen 10 bin fore kazıkla çarşı zeminini güçlendirmek istemeleri ve içerisinde demir bulunmayan fore kazıklarla zemini güçlendirmeye çalışmaları, depremlerde büyük zarar gören Malatya'nın kent merkezinin ne kadar sağlam inşa edildiğine ilişkin kuşkuları artırdı.
FOTOĞRAF: Çevre Yolu alt geçitlerinin önüne adeta set oluşturduğu ve yeraltı sularının önünü keserek suyun yeniden zeminde toplanmasını sağladığı yolundaki tespitleri yansıtan bir başka görüntü. Fotoğrafta kırmızı çizgiyle belirlenmiş kare şeklindeki alan, depremde yıkılan Büyük Otel'in yeri.
İnşaatlara başlanmadan önce zemin etüdü yapılmamasına, temel kazılarında suyla karşılaşılması ve bunun neredeyse tüm çarşı projesi alanı için söz konusu olmasına karşın, yeraltı sularının Prof.Dr. Önal'ın belirttiği gibi 'güneyden kuzeye akışının sağlanması' için bir tahliye projesi yapılması yerine çok tartışılan fore kazık ile yetinilmesi tartışma konusu olurken, bölgede binalar yükselmeden, suyun tahliyesi için kalıcı ve gerçekçi önlem alınması gerektiği ifade ediliyor.
Ayrıca, bu bölgenin yeraltı sularının, kentin halen büyük çapta kanalizasyon suları ile sulanan Karakaya Baraj Gölü'ne kadar olan bahçe ve tarlalardaki sulamada kullanılarak değerlendirilmesinin, bu konuda geçmiş yıllarda sağlıklı tarım ürünleri üretimiyle ilgili sorunları da çözeceği, ancak bu konuda ne Malatya'nın yerel yöneticilerinin, ne de şehrin yeniden inşasıyla ilgili kararları veren Ankara siyasileri ve bürokrasisinin vizyonu bulunduğu, deprem sonrası yapılan iş ve işlemler, kararlar ve yaşanan sorunlar nedeniyle çok kez görüldü.
malatyahaber.com
