'Adın Temiz, Hatıran Aziz Kalacaktır'

"..O, arkasına koskoca Kurtuluş Savaşı’nı almış bir kahraman, ben kimim ki..    

M.Bahadır ALTAŞ    mba@mbaymm.com

Günümüzde Malatya dünyada ve ülkemizde en çok iki konuda bilinir. Biri Türkiye'ye mal olmuş İsmet İnönü ve Turgut Özal gibi dünya çapındaki devlet ve siyaset adamları, diğeri de kayısısıdır.

Bugün 25 Aralık 2020 bundan tam 47 yıl önce 25 Aralık 1973’de vefat eden İsmet İnönü vefat yıldönümüdür. Aradan geçen yarım asırlık sürede İsmet İnönü hala Türkiye de ve Malatya da hatırlanır ve anılıyorsa bu şüphesiz onun bu ülke adına yapmış olduğu güzel hizmetler içindir.

Türkiye Cumhuriyetinin kurucuları arasında yer alan ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün en yakın silah arkadaşı olan İsmet İnönü Cumhuriyet döneminde almış olduğu önemli görevlerde hem kendi adını hem de memleketi Malatya'nın adını ilklere yazdırmıştır.

İsmet İnönü askeri kimliğinin yanı sıra siyasette ve diplomaside de en üst görevlerde bulunmuştur.

İsmet İnönü Osmanlı ordusunda 2 Ocak 1917 - 1 Mayıs 1917 tarihleri arasında 4. Kolordu Komutanı, 20 Haziran 1917 - 24 Ekim 1918 tarihleri arasında 3. Kolordu Komutanı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinde, 4 Mayıs 1921 - 3 Ekim 1922 tarihleri arasında Batı Cephesi Komutanı olarak üst düzeyde görevlerde bulunmuştur. Kırmızı - yeşil İstiklal Madalyasına sahibidir.

İsmet İnönü Türkiye Cumhuriyeti Devletinin ilk genelkurmay başkanı (3 Mayıs 1920-10 Kasım 1924), Cumhuriyet’imizin kurtuluş ve kuruluş mücadelesinin ve 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşması’nın kahramanıdır.

Türkiye Cumhuriyeti Devletinin ilk başbakanı (30 Ekim 1923-22 Kasım 1924), Türkiye Cumhuriyeti Devletinin ikinci cumhurbaşkanıdır. (11 Kasım 1938’den 22 Mayıs 1950)

Ayrıca 26.Ekim.1922-21.Kasım.1924 tarihleri arasında Dışişleri Bakanlığı 01.Ocak 1929-27 Şubat.2029 tarihleri arasında Milli Eğitim Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.

İsmet İnönü 1946 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devletini tek partili parlamenter sistemden çok partili parlamenter sisteme geçiren cumhurbaşkanıdır. Bu değişimle Türkiye’de demokrasinin yerleşmesine ve gelişmesine öncülük etmiştir.

Türk siyasi hayatında 1923’ten 1973 yılına kadar 50 yıllık sürede Malatya adına ve Malatya’yı temsilen;
• 1925-1937 yılları arasında 12 yıl Başbakanlık,
• 1938-1950 yılları arasında 12 yıl Cumhurbaşkanlığı,
• 40 yıla yakın (9 dönem) TBMM’de Malatya Milletvekilliği görevlerinde bulunmuştur.

2 Haziran 1964 tarihinde Türkiye hükümetinin Kıbrıs'a askeri çıkarma yapma kararı alması üzerine tarihe geçen mektup krizinde. ABD Başkanı Johnson’a “yeni bir dünya kurulur, Türkiye'de o dünyada yerini alır” diyerek. ABD'ne en üst düzeyde Türkiye Cumhuriyeti Devletinin onuruna ve şahsiyetine yakışır bir siyasi cevap vererek ne kadar büyük bir devlet ve siyaset adamı olduğunu göstermiştir.

Yüz yıl önce Lord Curzon tarafında Lozan'da masada İsmet İnönü'ye kabul ettiremedikleri isteklerinin hiçbir değişiklik yapılmadan aynı şekilde dayatılmaya devam edilmesi. (Lozan görüşmelerinde İsmet İnönü’ye hitaben “Hiçbir dediğimizi yaptıramadık. Reddettiklerinizin hepsini cebimize atıyoruz. Harap bir memleket alıyorsunuz, bunu kalkındırmak için mutlaka paraya ihtiyacınız var. Bu parayı almak için gelip diz çökeceksiniz. Cebime attıklarımın hepsini çıkaracağım size*) İsmet İnönü’nün devlet adamlığının bu ülke için ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koymaktadır.

Malatya ve aidiyet duygusunun gelecek nesillere taşınması adına Malatyalılık ruhu ile yazılan bu birkaç satır onu anlatmaya yetmez. Fakat onu yaptıkları ile anarak hafızalarda yaşatarak geleceğe taşımak bizler için görev olmalıdır.

Son yıllarda geçmişi ile sorunlu ve Malatyalılık duygusu kaybolmuş siyasilerin İsmet İnönü’nün adı taşıyan mekânlardan ismini kaldırıp Malatya ile alakasız isimler ile değiştirse de. Unutmasınlar ki bir gün geldiğinde o değişen isimler hak ettiği isimle yeniden anılmaya başlayacaktır.

Hükümet Meydanı’ndaki heykelinin kaidesinde yazılı "ADIN TEMİZ, HATIRAN AZİZ KALACAKTIR" sözünde olduğu gibi, Mustafa İsmet İnönü’nün 'adı temiz, hatırası azizdir', öyle kalmaya devam edecektir.

Bugünlerde en çok ihtiyaç duyduğumuz konuda TBMM’de İsmet İnönü tarafından söylenen bu sözdür: “Bir memlekette, namuslular, namussuzlar kadar cesur olmadıkça, o memlekette kurtuluş yoktur”

İsmet İnönü ile bugün hesaplaşmaya kalkanlara tarihsel cevap olarak Süleyman Demirel’in şu sözleri sanırım yeterli olacaktır:

"-O, arkasına koskoca Kurtuluş Savaşı’nı almış bir kahraman, ben kimim ki onunla bir sıkıntım olabilsin…"

Biz biliyoruz ki, 'Geçmişe vefa duymak, bugüne ve yarınlara da saygı duymak demektir.'

Vefatının 47'nci yılında saygı ve şükranla anıyoruz.

Ruhu şad mekânı cennet olsun.
_____________________________________

* İsmet İnönü; İstiklâl Savaşı ve Lozan; Belleten, Türk Tarih Kurumu Yayını,