Kayısı Bu Şehrin Alameti Farikasıdır da; Siz Farkında mısınız?

..Kayısı Festivalinin yapılmaması Malatya’ya  ve kayısıya en büyük haksızlıktır.

M. Bahadır ALTAŞ Yeminli Mali Müşavir mba444@mynet.com

Yeni dünya düzeninde ülkelerden çok şehirler öne çıkmaktadır. Gelecekte belki de dünyanın kaderi bu şehirlerin eliyle yeniden çizilecektir. Bu nedenle özellikle içinde bulunduğumuz bu yıllarda şehirler tarih, doğa, kültürel, sosyal ve ekonomik olarak ön plana çıkarılması gereken özelliği veya özellikleri ile tanımlanmaktadır.

Günümüzde her şehir kendi alameti farikasını (marka-ayırt edici özellik) belirleyip, bu konuda gerekli çalışmalar yaptıktan sonra şehirlerin bu özellikleri ile tanıtılmasını yaprak bu özellikleri ile anılmasını sağlamaya çalışmaktadırlar. Bu konuda dünyada ve ülkemizde birçok örnekleri vermek mümkündür.

Malatya’nın alameti farikası da kayısı ve Malatya’nın “Dünya Kayısı Başkenti” olmasıdır. Bizim bu konudaki endişemiz dünyada hiçbir şehre nasip olmayan Allah vergisi bir ürün Malatya ile özdeşleşmişken kayısı ile Malatya’nın arasına mesafe konulmaya çalışılmasıdır.

2015'ten beri çeşitli gerekçelerle Kayısı Festivali'nin yapılmayışı ve bu konuda makul mantıklı bir gerekçe ortaya konulmaması, şehrin girişinde yer alan “Dünya Kayısı Başkenti” yazısının kaldırılması endişemizi haklı kılmaktadır.

1973 yılında ilk kez düzenlenen geride kalan yıllarda sadece 12 Eylül darbe dönemi hariç her yıl aralıksız yapılan ve Ahmet Münir Erkal’ın belediye başkanlığı döneminde uluslar arası boyut kazanan, hemşehrimiz merhum Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın Başbakan ve Cumhurbaşkanı iken "Ben bu festivale katılmayı adet haline getirdim" diyerek neredeyse her yıl iştirak ettiği kayısı festivalleri, kutlandığı yıllarda azımsanmayacak şekilde Malatya’nın ve kayısının tanıtılmasına önemli bir katkı sağlamıştır.

Festivallerin katkısını sosyo-kültürel ve ekonomik olarak değerlendiğimizde, şehre getirisi çok önemlidir. Örneğin bizim festival, Malatya ve kayısı bütünlüğünü, ülke ve dünya çapında bütün hafızalara kazımıştır. Bu nedenle, kayısı festivalinin yapılmaması sosyal ve ekonomik olarak Malatya’ya yapılan en büyük haksızlıktır. Ayrıca, kayısı tarım ürünü olarak Türkiye’nin ithal etmediği beş üründen birisidir.

Maddi ve manevi en büyük kazancı  profesyonel organizatörlerin elde ettiği, bırakın dünyayı ve Türkiye'yi, Malatya'da yaşayanların büyük çoğunluğunun dahi haberdar olmadıkları film festivali için milyonlarca TL'yi (eski paraya göre trilyonlarca lirayı) gözü kapalı harcayan yerel yöneticiler, ülke ve Malatya ekonomisine her yıl yüzlerce milyon dolar katkı sağlayan kayısı için yapılan bir festivali niye yok ederler?

Türkiye'de yaş kayısı üretiminin yaklaşık yüzde 65’ı, kuru kayısı üretiminin ise yüzde 90’i Malatya'da üretilmektedir. Üretilen kuru kayısının önemli bölümü ihraç edilerek dünya kuru kayısı ticaretinin yaklaşık yüzde 85’i de Malatya'dan sağlanmaktadır. Dünya kayısı piyasasının 2,5 milyar dolar olduğu bir ekonomide kayısının merkezi konumundaki Malatya bu pastadan 250 milyon dolar pay alıyorsa bu işte vebal büyüktür sayısı elli bini bulan kayısı üreticisinin rızkını/hakkını bir başkasına kaptırmak anlaşılır bir şey değildir.

Hatırlayacak olursak, 2014 yılında Malatya Ticaret ve Sanayi Odası’nın başvurusu üzerine 2017 yılında Malatya Kayısısı AB tarafından coğrafi işaretli ürün olarak tescil edildi. Malatya Ticaret ve Sanayi Odası'na Malatya Kayısı’nın coğrafi işaret olarak tescil edildiğini belgesi törenle verildi. (AB’de coğrafi işaret olarak tescil edilen bin 401 adet gıda ve tarım ürünün 3’ü Türkiye’den. Bunlar Antep baklavası, Aydın inciri ve Malatya kayısı)

Bu olaydan sonra atılması gerek adımlar ve yapılması gereken işlemlerin hiçbirisi gerçekleştirilmedi; ne yazık ki bu başarı Malatya adına ölü bir sonuç doğurdu. Bazıları maalesef tescilli ürüne sahip olmanın öneminin farkında bile değil, bazıları da kendilerinden eskilerin eseri olarak gördükleri için olsa gerek, ürün tescilini gündemde tutma gereği konusunda kör ve sağır oldular!

Oysa ki şehir olarak bunun gururunu ve coşkusunu başta kayısı üreticilerimiz olmak üzere hep birlikte kutlamamız bu sevinci yaşamamız gerekmez miydi? Yaklaşık 30 yıl önce büyük ümitlerle 16 Ekim 1987 tarihinde kurulan Malatya Kayısı Araştırma Geliştirme ve Tanıtma Vakfı bu konuda aktif görev alamaz mıydı?

Bir şehri yönetmek; öncelikle o şehrin tarihine, doğasına, kültürüne ve ekonomisine sahip çıkmak demektir.

Malatya’nın kayısı tanıtımı konusunda sürdürülen duyarsızlığa son vermek için artık kaybedecek zamanı yok. İlgili ve sorumlular, kayısı konusunda sorumluluk bilinci ve basiret eksikliğinden kaynaklanan pısırık tavırları artık bir kenara bırakmalıdır.

Dünyanın kayısı merkezi olan Malatya'nın, kayısı ile ilgili her geçen yıl artan oranda beceriksizlik yüzünden gerilemesi, kayısıyı sahiplenen diğer il ve ilçeler karşısında suskun kalması son bulmalıdır. En kısa zamanda şehrin giriş güzergahına “Dünya Kayısı Başkenti” tak yazılarının konulması ve Malatya Kayısısının AB tarafından coğrafi işaretli ürün olarak tescil edildiğinin belgesinin şehir girişine anıtsal şekilde konulması, kayısı festivalinin her yıl düzenli olarak uluslar arası bir statüye kavuşturularak düzenlenmesi önem arz etmektedir.

Bu konuda en önemli görev Malatya Büyükşehir Belediye, Malatya TSO ve Malatya Ticaret Borsası başkanlarına düşmektedir. (Tabela unvanı dışında hiçbir özelliği olmayan, Kayısı Festivali'ni de Malatya gündeminden çıkarmayı özellikle kendisine vazife edinmiş olduğunu her geçen yıl daha bir başarıyla(!) sergileyen ve sonunda festivali Malatya'nın ajandasından kökten silen Malatya Kültür A.Ş bu görevden muaftır!)

Bu günden sonra hem ulusal bazda hem de yerelde Malatya’nın alameti farikası olan kayısıyı 'farkedip', öne çıkarak yeni projeler ortaya koymamız artık bir zorunluluk olmuştur.

Hiç kuşku yok ki kayısı Malatya’nın alameti farikasıdır. Bu dünde böyleydi, bundan sonrada böyle kalacaktır. Tek sorun bizi yönetenlerin ne kadar 'yerel ve milli' olduğudur.

___________________

FOTOĞRAFLAR: Orhan APAYDIN Arşivi, AA, iha

ARŞİV FOTO: 1973'de "Malatya Kayısı Şenliği" olarak ilki yapılan etkinlikteki çelenk sunumundan (Orhan APAYDIN Arşivi)

FOTO: Malatya ile özdeşleşen kayısı konusunda, ildeki söz ve yetki sahipleri, Malatya'yı geri plana düşürürken, Malatya'ya oranla çok daha az kayısı üreten bazı il ve ilçeler, kayısı ile kendini ön plana çıkarma gayretini artırdı.. Iğdır'da Temmuz 2018'de Kayısı Festivali düzenlendi..

ARŞİV FOTO: Elbistan'da Temmuz 2018'de  yapılan kayısı tanıtım etkinliğinden

ARŞİV FOTO: Isparta Belediyesi tarafından, Senirkent ilçesi Gençali Köyü'nde 2018 Temmuz'unda 1'incisi yapılan kayısı festivalinden..

FOTO: Mersin'in Mut ilçesinde 2018 Haziran ayında yapılan kayısı festivalinden..