Malatya İçin Zor Günler Yeni Başlıyor
Mustafa Bahadır ALTAŞ
Yeminli Mali Müşavir
mba@mbaymm.com
6 Şubat tarihinde Kahramanmaraş merkezli Malatya, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa, Kilis, Osmaniye, Elâzığ ve Diyarbakır illerimizde yaşanan depremin yıkıcı etkisi her geçen gün netleşmektedir. Bölgenin ekonomik ve sosyal yaşam olarak eski günlere dönmesi çok zor görünüyor.
Depremin yıkıcı etkisinin yaşamımızda yaratmış olduğu tahribatın büyüklüğü her geçen gün daha da belirginleşmektedir. Bir çoğumuz bu felaketin mağdurları olarak yakınlarımızı sevdiklerimizi dost ve arkadaşlarımız kaybettik. Tüm ülkemizin başı sağ olsun bin dört yüz kişisi Malatya'da olmak üzere elli bin canımız bugün artık aramızda yok! Günler geçse de acılar dinmiyor, göz yaşlarımız bitmiyor. Vefat edenlerin hepsine Allahtan rahmet, yaralılara acil şifa diliyorum. Allah bizlere bir daha böyle bir acı yaşatmasın inşallah.
Dün söylemiştik! Bugün üzülerek yaşıyoruz. ‘Vergi affı ekonomiyi öldürür. İmar affı insanı öldürür.’ diye. Bu nedenle Rant için değil! Oy için değil! Can için bugün depremin muhasebesini yapma günüdür. Bugün yaşadıklarımız bizlerin devlet yönetiminde ciddiyet ve öngörü ile eğitim ve liyakatin neden önemli olduğunu bir kez daha anlatması için en acı örnektir. Yaşadıklarımız bizlere düzenin sahiplerinin psikolojik olarak kendini topluma güçlü hissettirme ve kendisine muhtaç kılma egosunun gerçekleri gizleyemediğini göstermektedir. Yaşayarak gördüğümüz gerçek ise cehaletin siyaseti esir aldığı bir zamanda ölüm ve zulüm kaçınılmaz oldu.
Depremin yarattığı travma nedeniyle insanlarımız çaresizlik ve çözümsüzlük içinde her geçen gün geleceğe ilişkin umutlarını kaybetmektedir. Ülke ve şehir olarak zor günlerden geçmekteyiz. Art arda yaşanan depremlerin oluşturduğu yıkım ve tahribat, başta insan yaşamı olmak üzere; ekonomik ve sosyal yaşamı felç etti. Şehrimizde yaşayan insanımızın yarısından çoğu özellikle barınma sorunu nedeniyle şehri terk etmek zorunda kaldı.
Yerel yöneticilerin başarısızlıklarını kamufle etmek için eksik beyanlarından kaynaklı olarak ülke gündeminde Malatya’nın depremden az etkilendiği algısı oluşsa da. Malatya Valiliği tarafından açıklanan hasar gören ağır hasarlı bina sayısı ve yıkılacak bina sayısı dikkate alındığında Malatya Kahramanmaraş’tan sonra depremin en çok etkilediği il durumundadır. Depremin enkazının altında kalan Malatya’nın buradan ayağa kalkması için zor günler yeni başlıyor. Yaraların sarılması ve Malatya’nın ekonomik ve sosyal yaşam yönüyle yeniden eski günlerine dönmesi için ‘En Az Beş Yıla İhtiyaç Var.’ Giden insanlarımızı geri getirmek ve Malatya’nın yeniden eski günlerine dönmesi için hep birlikte her türlü siyasi endişelerden uzak elbirliği ile çalışmalıyız.
Ekonominin En Kısa Sürede Toparlanması İçin Alınması Gereken Önemlerin Acilen Hayata Geçirilmesi Gerekiyor
Depremin ardından elli gün geçmesine rağmen ticari hayatın devamı noktasında alınan önemlerin yetersiz kalması özellikle küçük esnaflarımızı zor durumda bırakmıştır. Plansızlık ve öngörüsüzlük ile yerelde yöneticilerin yetersizliği yaraların kısa sürede sarılmasına engel oluyor. Bu şartlarda altında Malatya’nın eski günlerine dönmesi çok zor. Deprem nedeniyle enkaz yığınına dönen şehir merkezinin iş ve can güvenliği denetimsizliği yanı sıra enkazların vahşi bir şekilde kaldırılması ekonomik kaynakların israf edilmesine sebep vermektedir. Acilen bu konuda bir düzenleme yapılması ve yerel yöneticilerin objektiflere poz mikrofonlara demeç vermekten çok icraat yapmak için çalışmaları şehrimizin yararına olacaktır.
Malatya “Deprem Bölgesi Özel Teşvik” Kapsamına Alınmalı
Bölgenin en kısa sürede ekonomik ve sosyal acıdan eski günlerine dönmesi için Malatya, başta olmak üzere Kahramanmaraş, Hatay ve Adıyaman illerimiz Yatırım ortamı, Vergi, SGK ve Teşvik ve İmar ve Kentsel Dönüşüm mevzuatı yönünden en az beş yıllık süre için “Deprem Bölgesi Özel Teşvik” uygulaması kapsamına alınmalı ve uygulama eski yeni ayrımı olmaksızın tüm işyerlerini aynı şekilde kapsamalıdır. İş dünyasını rahatlatmak için Malatya’nın Teşvikte 6.Bölge kapsamına alınması ekonominin canlanması için yeterli olmayacaktır.
Göç Durmaz Ve Gidenler Dönmezse Fabrikalar Durmak Zorunda Kalır
Deprem nedeniyle Malatya'da yaşayan birçok kişi başka illere göç etmiştir. Malatya’nın bozulan demografik yapısının deprem kaynaklı göçlerle iyice bozulması muhtemeldir. Malatya'da yabancılara konut ve toprak satışı derhal durdurulmalıdır. Çalışanlar için barınma ihtiyacı geçici de olsa acilen çözümlenmelidir. Depremden kaynaklı göçle birlikte birçok işletme faaliyetine devam konusunda istihdam açığı yaşamaktadır. Bu açığın kapatılması ve bölgeden ayrılan çalışanların bölgeye geri dönmesini cazip hale getirmek için net ücretlerin belirlenmesinde vergi ve SGK yönünden destek ve teşvik uygulanmalıdır. OHAL kapsamında yapılacak ücret ödemelerinde iyileştirmeler yapılarak çalışanlar için daha önce olduğu gibi depremden sonrada Malatya tercih edilen il konumuna getirilmelidir.
İşletmelerin Desteklenmesi İçin Vergisel Destekler Artırılmalıdır
Mücbir sebep kapsamı dışında kalan Gümrük Vergileri ve Damga Vergileri de mücbir sebep kapsamına alınmalı. Deprem nedeniyle araçları kullanılamaz hale gelen firma ve vatandaşlar için ÖTV ve KDV desteği sağlanmalı. Ayrıca Depremden etkilenen vatandaşlar ve işyerleri için “Tabi Afetler Sebebiyle Verginin Terkini Konusunda” Hazine ve Maliye Bakanlığınca bir düzenlemenin yapılmasında yarar vardır. Malatya da faaliyette bulunan ihracatçı firmaların ve diğer mükelleflerin KDV başta olmak üzere tüm vergi iadesi alacakları bekletilmeksizin vergi dairelerince nakden ödenmeli ve ihracatçı firmalar için belirlenen aylık yüz bin TL’lik KDV iadesi nakit işlem sınırının 2022 yılı yeniden değerleme oranı da dikkate alınarak en az iki yüz elli bin TL çıkartılması bir nebzede olsa işletmelere rahatlama sağlayacaktır.
Bu önemlerin en kısa zamanda alınıp hayata geçirilme Malatya için önem arz etmektedir. Aksi takdirde Malatya'nın eski günlere dönmesi bizler için hayalden öte gitmeyecektir.
“Yöneticilerin Yetersizliği Kader Değil Tercihtir” İman sahibi bir neslin evlatları olarak: Zengin toprakların fakir insanları, asil bir milletin çaresiz bireyleri olmayı ve bugün yaşananları hak etmiyoruz! 6 Şubat 2023 Pazartesi günü yaşadıklarımız bizim için kavuşamadığımız, özlediğimiz, anlatamadıklarımızın ifadesi, kaybettiğimiz sevdiklerimizin, çektiğimiz acıların şeceresi ne varsa hepsinin özeti oldu hayatımız.
FOTO: Depremin Malatya'ya verdiği hasarın en çarpıcı ve sembolik görüntüsü, depremin yıktığı kentin simge yapısı tarihi Yeni Cami'den geriye kalanlar (Asil BAYAV)