PISA- Malatya
Bunlar Malatya'nın da içinde bulunduğu bir bölgenin ve ülkenin sonuçlarıdır...
Orhan TUĞRULCA Tarihçi-Yazar otogrulca@hotmail.com
PISA sonuçlarının bu yıl ilk defa ulusal düzeyde tartışılması, gazete ve makalelerde yer bulması iyi bir gelişmedir. Milli Eğitim Bakanlığı'nın bu tartışmaların etkisiyle ya da Sayın Cumhurbaşkanımızın "iki alanda başarısız olduk, biri eğitim diğeri kültür" itirafının akabinde olsa gerek, yeni hazırladığı müfredat taslağında PISA standartlarını dikkate alarak "öğrencilerin metin içerisinde açıkça verilen bilgiler doğrultusunda bilgiyi bulma, bilgileri sıralama ve gruplandırma gibi basit düzeyde işlemler dışında, eleştirel düşünme, soyut düşünme, analitik düşünme, elde edilen bilgiler ile gerçek hayat arasında ilişkiler kurabilme gibi daha üst seviyedeki becerilerin gelişmesine de olanak sağlayacak" şekilde yer vermiş olması da yine eğitim adına olumlu bir gelişme olarak görmek gerekir.
Türkçedeki karşılığı "Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı" olan PISA, Türkiye’nin de içinde bulunduğu Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı – OECD tarafından finanse ediliyor. 2000 yılından itibaren üç yılda bir yapılan PISA araştırması en son 2015’ te yapıldı. Hedefi, OECD üyesi ülkeler ve diğer katılımcı ülkelerdeki (dünya ekonomisinin yaklaşık olarak %90’ı) zorunlu eğitimi bitiren öğrencilerin modern toplumda yerlerini alabilmeleri için gereken temel bilgi ve becerilere ne ölçüde sahip olduklarını ölçmeyi hedeflemektedir. Dünya genelinde politika belirleyicileri, kendi ülkelerindeki öğrencilerin bilgi ve beceri düzeylerini araştırmaya katılan diğer ülkelerdeki öğrencilerin bilgi ve beceri düzeyleriyle karşılaştırmak, eğitim düzeyinin yükseltilmesi amacıyla standartlar oluşturmak ve eğitim sistemlerinin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek için kullanmaktadırlar.
Temel olarak fen, matematik ve okuma becerileri alanlarında öğrencilerin becerilerini değerlendiren PISA'nın 2015 uygulamasına 35’i OECD üyesi olmak üzere 72 ülke ve ekonomideki yaklaşık 29 milyon öğrenciyi temsilen 540.000’e yakın öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir.
PISA 2015 uygulamasına Türkiye’de İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) Düzey 1’e göre 12 bölgeyi temsil eden 61 ilden 187 okul ve 5.895 öğrenci katılmıştır. Malatya PISA araştırmasına Türkiye’de 12 bölgeden biri olan ORTADOĞU ANADOLU kategorisinde katılmıştır. Malatya'dan 20 öğrencinin, bölge kategorisinde ise 276 öğrencinin katıldığı bu yarışmaların sonuçlarını kolay anlaşılabilir şekilde analiz etmeye çalıştık.
SONUÇLAR
Sonuçları paylaşacağız. Ancak öncelikle bu makalemizin kapsamını hatırlatmak isteriz. Paylaşacağımız sonuçların içerisinde Malatya olmasına rağmen tek başına bir şehrin sonuçları değildir. Sonuçları tek başına bir şehrin sırtına yüklemek haksızlık olur. Malatya'nın da içinde bulunduğu bir bölgenin ve ülkenin sonuçlarıdır. Kaldı ki PISA araştırmasının amacı esas itibari ile ülkelerin mevcut nüfus potansiyellerinin eğitim seviyesini ölçmektir. PISA sonuçlarında aslında onlarca parametre üzerinden analiz yapılabilir. Biz burada sadece Malatya'nın içinde bulunduğu Ortadoğu Anadolu bölgesinin 2003 yılından 2015 yılına kadar yapılan tüm PISA araştırmalarında Fen Okuryazarlığında, Matematik Okuryazarlığında ve Okuma Becerilerinde Türkiye’de 12 bölge arasında 11 veya 12 sıralarda yer almış olmasını(1) daha yakın bir markaja almaya çalıştık.
Buna göre;
2015 PISA FEN Okuryazarlığına sonuçlarına göre;(2)
Türkiye'nin de içinde bulunduğu OECD Ülkelerin Ortalama Puanı: 493
Tüm Ülkelerin(72 Ülke) Ortalama Puanı: 465
Türkiye'nin Ortalama Puanı: 425
Malatya'nın İçinde Bulunduğu Ortadoğu Anadolu Bölgesi'nin(8 Şehir)Ortalama Puanı:382
Bölgelere Göre Fen Okuryazarlığı Başarı Durumuna Baktığımızda; Fen okuryazarlığı alanında Türkiye’de en yüksek ortalama puana sahip bölge 448 puan ile Batı Marmara bölgesidir. Batı Marmara bölgesini sırasıyla Ege, Doğu Marmara, Batı Anadolu ve İstanbul takip etmektedir. En düşük ortalamaya sahip bölge ise 382 puan ile Malatya'nın da içinde olduğu Ortadoğu Anadolu bölgesidir.
2015 PISA OKUMA Becerileri Alanında;(3)
Türkiye'nin de içinde bulunduğu OECD Ülkelerin Ortalama Puanı: 493
Tüm Ülkelerin(72 Ülke) Ortalama Puanı: 460
Türkiye'nin Ortalama Puanı: 428
Malatya'nın İçinde Bulunduğu Ortadoğu Anadolu Bölgesi'nin(8 Şehir)Ortalama Puanı:384
Bölgelere Göre Okuma Becerileri Başarı Durumuna Baktığımızda; Okuma becerileri alanında Türkiye’de en yüksek başarıya sahip bölge ortalaması 458 puan ile Batı Marmara Bölgesi iken en düşük başarıya sahip bölge ortalama 384 puan ile Malatya'nın da içinde olduğu Ortadoğu Anadolu Bölgesi’dir. Bu iki bölge arasındaki puan farkı yaklaşık 74’tür.
2015 PISA MATEMATİK Okuryazarlığı Alanında;(4)
Türkiye'nin de içinde bulunduğu OECD Ülkelerin Ortalama Puanı: 490
Tüm Ülkelerin(72 Ülke) Ortalama Puanı: 461
Türkiye'nin Ortalama Puanı: 420
Malatya'nın İçinde Bulunduğu Ortadoğu Anadolu Bölgesi'nin(8 Şehir)Ortalama Puanı: 370
Bölgelere Göre Matematik Okuryazarlığı Başarı Durumuna Baktığımızda; Matematik okuryazarlığı alanında Türkiye’de en yüksek başarıya sahip bölge ortalama 442 puan ile Ege Bölgesi iken en düşük başarıya sahip bölge ortalama 370 puan ile Malatya'nın da içinde olduğu Ortadoğu Anadolu Bölgesi’dir. Bu iki bölge arasındaki puan farkı yaklaşık 72’dir.
Sonuçların Türkiye geneli ile Malatya'nın da içinde bulunduğu Ortadoğu Anadolu Bölgesi açısından ne kadar kötü olduğunu sanırım tekrarlamaya gerek yok. İçinde bulunduğumuz bölgenin her üç kategorideki (Fen Okuryazarlığı- Okuma Becerileri- Matematik Okuryazarlığı) başarı durumuna baktığımızda;
1-Fen Okuryazarlığı alanında 12 bölge arasında 382 ortalama puan ile son sırada,
2- Okuma Becerileri alanında 12 bölge arasında 384 ortalama puan ile son sırada,
3- Matematik Okuryazarlığı alanında 12 bölge arasında 370 ortalama puan ile yine son sırada yer aldığını görüyoruz.
BAŞARISIZLIĞIN SEBEPLERİ
Gerek Türkiye geneli gerekse Malatya'nın da içinde olduğu Ortadoğu Anadolu'daki bu başarısızlığın nedenleri nedir? Bu sorunun kolay bir cevabı olmadığını biliyoruz. Ancak, Rapora göre başarısızlığımızın nedenleri şu şekilde sıralanmıştır:
1-Ülkenin Ve Bölgenin Sosyo-Ekonomik Durumunun Düşük Olması: Daha açık bir ifade ile ailelerin gelir düzeyi ve eğitim seviyesinin düşük olması başarısızlığın ilk nedeni olarak görülmüştür.
2-Fırsat Eşitliği: PISA, eğitimdeki fırsat eşitliği, tüm öğrencilere, cinsiyete, ailenin geçmişine veya sosyo-ekonomik statüsüne bakılmaksızın, eğitimden yararlanmak için yüksek kaliteli fırsatlar sağlamak olarak tanımlamıştır. FATİH projesi ile son yıllarda bilgiye ulaşma konusunda önemli bir adım atılmıştır. Ancak fırsat eşitliği sadece bilgiye ulaşmakla sınırlı bir olgu değildir. Ailelerin sosyo-ekonomik durumları ile fırsat eşitliği arasında doğrudan ve dolaylı bir ilişki olduğunu Marmara ve Ege bölgelerini içine alan bölgelerin hemen her kategoride Malatya'nın da içinde olduğu Doğu ve Güneydoğu bölgelerinden daha başarılı bir sonuç çıkarmış olmalarından çıkarabiliriz.
3- Öğrenmeye Ayrılan Zaman: PISA sonuçlarının belki de en ilginç ve öğretici olanı bu olsa gerek. Bu ilginç ayrıntıda PISA yarışmasında başarılı olan Almanya, Finlandiya ve Japonya gibi ülkelerde bir öğrencinin haftada öğrenmeye ayırdığı sürenin Türkiye'de bir öğrencinin öğrenmeye ayırdığı süreden daha az olmasına rağmen başarılı olmaları araştırılmaya değer bir başlıktır. Örneğin;
OECD (26,9 saat), Türkiye (25,9 saat), Almanya (25,5 saat) ve Finlandiya'da( 24,2 saat) okuldaki ders saat sayıları aşağı yukarı aynı olmasına rağmen okul sonrasında Türkiye'de bir öğrencinin evde öğrenmeye ayırdığı süre OECD, Almanya ve Finlandiya'nın iki katı civarında. Örneğin;
OECD ülkelerinde okul sonrası öğrencinin öğrenmeye ayırdığı süre:17,1 saat,
Almanya'da okul sonrası öğrencinin öğrenmeye ayırdığı süre:11,0 saat,
Finlandiya'da okul sonrası öğrencinin öğrenmeye ayırdığı süre:11,9 saat,
Türkiye'de okul sonrası öğrencinin öğrenmeye ayırdığı süre:24,5 saat,
Öğrenmeye ayrılan toplam zaman(Evde -Okulda) konusunda da bir gariplik var:
OECD Ülkelerinde bir öğrencinin öğrenmeye harcadığı(Evde-Okulda) toplam süre: 44,0 saat
Almanya'da bir öğrencinin öğrenmeye harcadığı(Evde-Okulda) toplam süre: 36,5 saat
Finlandiya'da bir öğrencinin öğrenmeye harcadığı(Evde-Okulda) toplam süre: 36,1 saat
Türkiye'de bir öğrencinin öğrenmeye harcadığı(Evde-Okulda) toplam süre: 50,4 saat
Bu sonuçlar bize Türkiye'de ve Malatya'nın da içinde bulunduğu Ortadoğu Anadolu bölgesinde bir öğrencinin okulda ve okul dışında öğrenmeye ayırdığı süre/zaman Almanya ve Finlandiya'daki öğrenciden daha fazla olmasına rağmen başarısız oluyorsa;
1-Ailenin eğitim seviyesinin düşük oluşu
2-Ailenin öğrenciye ayırdığı eğitim ortamının yetersiz oluşu,
3-Ailenin/Öğrencinin sahip olduğu kitap, kütüphane ve internet imkânlarının kısıtlı oluşu,
4-Okullarımızdaki öğrenme ortamlarının başarıyı arttırmadığı,
5-Öğretmenlerimizin zamanı etkili ve verimli kullanmadıkları,
6-Öğretmenlerimizin okulda öğrencinin başarısını arttırma konusunda yetersiz olduğu,
7-Mevcut müfredatın PISA gibi uluslararası ölçümlerin öngördüğü standartlardan uzak olduğunu,
8-Okullarımızda eğitim yönetiminde sorun olduğunu,
9-Öğretme ve öğrenme yöntemlerimizde sorun olduğunu söyleyebiliriz.
4-Okul Öncesi Eğitim Durumu: Okul öncesi eğitimin PISA sonuçlarına çok açık bir şekilde yansıdığı görülmektedir. Örneğin; Türkiye’de PISA uygulamasına katılan öğrencilerin %46,3’ü okul öncesi eğitim almadıklarını ifade etmiştir. Oysa bu oran OECD’de %4,5’tir.
5-Öğrenci Devamsızlıkları: PISA başarısızlığımızın nedenlerinden biri de öğrenci devamsızlıkları olarak verilmiştir. Daha geniş bir değerlendirme için Ortaöğretim İzleme ve Değerlendirme Raporuna bakınız.(5)
6-Öğrenmeyi Engelleyen Öğretmen Davranışları: PISA anketlerinde çıkan ilginç sonuçlarından biride öğretmen davranışları ile ilgilidir.
"Öğretmenlerin derslere iyi hazırlanmadıkları"(OECD: %11- Türkiye:%17) ile ilgili ankette ve "Öğretmenlerin her öğrencinin ihtiyaçlarını ayrı ayrı karşılayamamaları"(OECD: %23- Türkiye:%35)eklindeki ankette OECD ülkelerinin gerisinde yer alıyoruz.
Bu olumsuz tabloya karşılık iyi olduğumuz sonuçlar da ortaya çıkmıştır: Örneğin;
"Öğretmenlerin öğrencilere çok katı davrandıkları" yönündeki ankette Türk öğrencilerin %2' si evet derken OECD ülkelerindeki öğrencilerin %13' ü evet demiştir. "Personelin değişime direnmesi" ve "Öğretmen devamsızlıkları" konusunda da OECD ülkelerinden daha iyi durumdayız.
Makalemizi daha fazla uzatarak sıkıcı hale getirmek istemeyiz. PISA raporunda Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi, Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı ve Okul Kaynakları gibi maddelerde sıralanmıştır. Ancak bunların detaylarına girmeyi düşünmüyoruz. Ne yazık ki ülkemizde, hele eğitim ile ilgili her bir detayın koca bir sorun haline gelmiş olması ve bu sorunların ötelenmiş olması işimizi hayli zorlaştırmıştır. Bir soru ile makalemize son vermek istiyoruz: Başarısızlığımız bir kader midir? Yoksa.....
İLGİLİ KAYNAKLAR
1-http://pisa.meb.gov.tr/?page_id=22
2-PISA 2015’de fen okuryazarlığı “etkin bir vatandaş olarak fenle ile ilgili fikirlerle ve fenle alakalı meselelerle uğraşabilme becerisi” olarak tanımlanmaktadır.(PISA 2015 Ulusal Raporu)
3-Okuma becerileri, öğrencilerin yazılı bilgiyi gerçek durumlarda kullanma becerisi üzerinde odaklanmaktadır. PISA araştırmasında okuma becerileri; “kişinin topluma katılmak, potansiyelini ve bilgisini geliştirmek ve amaçlarını gerçekleştirmek için yazılı metinleri anlaması, kullanması, onlar üzerinde düşünmesi ve onlarla uğraşması olarak tanımlanmaktadır.(PISA 2015 Ulusal Raporu)
4-Matematik okuryazarlığı, farklı bağlamlarda öğrencilerin matematiği formüle etme, kullanma ve yorumlama kapasitesini ölçmeye odaklanmaktadır.(PISA 2015 Ulusal Raporu)
5-Ortaöğretim İzleme ve Değerlendirme Raporu -2016 (https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_11/07054012_rapor1.pdf)
