Eğitimin Sorunları-1: Lise Sistemi Kilitlendi

Orhan TUĞRULCA*

Tarihçi/Yazar

otogrulca@hotmail.com

Haziran ayında okulların kapanmasından sonra 1 Haziran'da malatyahaber. com. da yayınlamış olduğumuz bir makalede Anadolu liselerinin son dört yılını yakın markaja alıp lise sisteminin ciddi bir çıkmazla karşı karşıya olduğunu anlatmaya çalıştık. Düz liselerden Anadolu liselerine dönüşün yeniden düşünülmesi gerektiğine dikkat çekmeye çalıştık. Bugün TEOG yerleştirmelerinde bir tıkanma yaşanıyorsa üzülerek ifade etmeliyim ki bunun nedeni MEB’ in son yıllarda sistemin alanda nasıl hayat bulduğu konusunda gerekli istişare mekanizmasını işletmemesinden kaynaklanmaktadır. Diğer taraftan paralel yapı tasfiye edilirken bunun bürokrasiye olan yansımaları ise kurum içerinde bilgi ve birikimin ya kullanılmamasına yâ da yanlış kullanılmasına neden olmaktadır. Yine üzülerek ifade etmeliyim ki son yıllarda FATİH projesi gibi, Kur'an-ı Kerim ve Siyer gibi seçmeli derslerin okutulması gibi hükümetin devrim niteliğindeki projeleri, bakanlığımızın tartışma yaratan uygulamaları ile ciddi zarar görmektedir.   

“Eğitimin sorunları” başlığını taşıyan bu ilk dizi yazılarımızın ilkini TEOG yerleştirmeleri sonrası yaşanan lise sistemine ayırdık. 

Ne yazık ki TEOG kapsamında gerçekleştirdiği bu son yerleştirme sistemi ile iş tamamen çığırından çıkmıştır. Abarttığımı düşünüyorsanız periferideki bir Anadolu lisesinin müdür yardımcısının odasında on dakika oturmanızı tavsiye ederim.  Merkezi okullarda dâhil bilhassa ilçe Anadolu liselerine yerleşen öğrencilerin neredeyse dörtte üçü yerleştikleri okullardan ayrılmak üzere nakil başvurusunda bulunmuş durumdadır. Peki neden? 

Bu yıl yaşanan tıkanmanın nedenlerinin daha net anlaşılması için aşağıda sıraladığımız sorulara cevap vermemiz gerekir:

1-Puanlar neden yükseldi?

Aslında puanlar yükselmedi. Yıllara göre okulların taban puan seyirleri incelendiğinde 2013 yılında ilan edilen taban puanların aşırı düşmesinden dolayı veliler ve tercihte etkili olan dershaneciler yanılmıştır. 

İşte Malatya’daki bazı okulların son 4 yılın taban puanları:

Malatya Anadolu Lisesi: 

2011 taban puanı: 461,950

2012 taban puanı: 469,061

2013 taban puanı:  447,026

2014 taban puanı: 464,043

Turgut Özal Anadolu Lisesi: 

2011 taban puanı: 451,916

2012 taban puanı: 459,24

2013 taban puanı: 432,677

2014 taban puanı: 457,0515

Beydağı Abdulkadir Eriş Anadolu Lisesi

2011 taban puanı: 433,099

2012 taban puanı: 444,309

2013 taban puanı:  404,836

2014 taban puanı: 447,7534

Cumhuriyet Anadolu Lisesi

2011 taban puanı: 419,637

2012 taban puanı: 419,919

2013 taban puanı: 357,891

2014 taban puanı: 421,6147

Kolukısa Anadolu Lisesi

2011 taban puanı: 411,004

2012 taban puanı: 411,002

2013 taban puanı: 332,818

2014 taban puanı: 411,0589

Son dört yıldan buyana Anadolu Lisesi programı uygulayan liselerin tamamı incelendiğinde görülecektir ki 2013 yılında açıklanan taban puanlarında ciddi bir sorun var. Sorun var diyorum zira bakanlık Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğünün yapmış olduğu bu sınavların zorluk seviyesi tutturulamamıştır. Veya bilmediğimiz başka nedenler var. 2013 yılında neden okulların taban puanları düşmüştür? Bu sorunun kesin cevabı bakanlığımızdadır. 2013 yılındaki bu ani düşüş herkesi yanıltmıştır.

Bu yanılgı tercihler sırasında “nasıl olsa bu puanla ilk 6 tercihimden birine yerleşirim” düşüncesiyle veliler 15 tercihten sadece 6- 7 tercih yaptı. Bakanlığın son derece yanlış ve üstelik karmaşık olan A Grubu- B Grubu ve C Grubu gibi tercih sistemi ise tuzu biberi oldu.

2-Bu sorun nasıl oluştu?

Bu sorunun ortaya çıkmasında etkili olan hususların başında 2013 yılında açıklanan taban puanlardır. 2013’ te açıklanan puanlar velileri fena halde yanıltmıştır. Velilerin büyük bir kısmı bilhassa yerleştirme puanı 350 ve üzerinde olanlar “nasılsa 6-7 ci tercihe çocuğum girer” düşüncesiyle A grubu tercih hakkının tamamını kullanmadı. 

Örneğin 400 ve üstü puanı olan bir öğrenci geçen yılın taban puanlarına bakarak A grubundan 6-7 tercih yeterlidir diye düşündü. Önceliği Anadolu Lisesi olan bu öğrenci B grubu tercihlerinde de doğal olarak “Anadolu liseleri” tercihini en başa koydu. C grubunda ise bu öğrenci bulunduğu ilin ilçelerini işaretlemeye zorlandı.

Sistemin işleyiş tarzı dikkate alındığında söz konusu bu öğrenci geçen yılın yanıltıcı puanlarını dikkate alarak tercih yaptığında dolayı A grubu tercihlerine yerleşemedi. B grubunda Anadolu liselerini tercih ettiğinden dolayı kendi ilçesindeki okullara yerleşemeyen bu öğrenciyi sistem öğrencinin C grubundaki ilçe tercihlerinden birine yerleştirmiş oldu.

Yukarıda izah etmeye çalıştığım sistemi eminim ki birçoğumuz tarafında anlaşılmadı. Anlaşılmaması da doğaldır. Zira sistem son derece karmaşıktır. Velilerin bu sistemi önceden yardım almadan bilmeleri mümkün değildir.

Bakanlığın ve İl Milli Eğitim Müdürlüklerin alması gereken önlem İl ve İlçe merkezlerine YÖK’ ün yıllarca uyguladığı gibi “Tercih Büroları” kurmaktı. Ancak MEB bu karmaşık sistemi dershanecilere ve son birkaç aydır Yönetici Atama Yönetmenliğinden dolayı endişeli ve küskün olan, ama aynı zamanda sistemi inceleme gereği bile duymayan okul müdürlerine bıraktı.

3- Şu Anda Durum Nedir?

Şu anda sistem tamamen tıkanmış durumdadır. Bazı meslek liseleri hariç Anadolu liselerinin neredeyse tamamının kontenjanı dolu olduğundan bir öğrencinin bir okuldan başka bir okula gitmesi mümkün görülmüyor. Şimdilik tek çıkış yol Anadolu liselerinden özel liselere gidecek olan öğrencilerin boşaltacağı kontenjanlarda. Bunun da çare olması beklenmemelidir. Zira nakil isteğinde bulunan binlerce dilekçe müdür yardımcıların masasında beklemektedir.

MEB kilitlenen sistemi özel okullara öğrencileri göndermekle kısmen çözse bile sorun bütün ağırlığı ile devam edecektir. Zira uyguladığı yerleştirme sistemi problem üretmeye gebedir. Ve telafi edilemez sorunlara neden olabileceğini hatırlatalım. İkinci tek çare yeniden tercih almaktır.

Örneğin;  Yaşadığı ilçenin dışındaki bir ilçeye gitmek durumunda kalan bir öğrencinin okula gidiş-gelişi bir işkenceye dönüşecektir. Bu öğrencilerin bir kısmı devamsızlıktan bir kısmı başarısızlıktan bir kısmı da uyumsuzluktan problemlere teşnedir. Bir kısmı da belki sorunları aşamadığından dolayı açık öğretim sistemine kaymak zorunda kalacaklardır.

4- Özel okullara yönlendirilmesi sorunu çözer mi?

Uzak mesafedeki okula yâda istemediği bir okula çocuğunu göndermek istemeyen velilerin Özel okullara yönelmeleri/ yönlendirilmeleri ne kadar doğru bir tercihtir? Maliyetin bir kısmı devlet destekli görünse de velilere ciddi bir maliyet getirecektir. Bu velileri kapitalist bir çarkın içine zorlamak ne kadar ahlakidir?

5- Düz liselere geri dönüldü?

Sistemin sonuçları incelendiğinde düz liselere yeniden dönüldüğü görülmektedir. Zira yerleştirme sonuçlarına bakıldığında Bakanlık taban puanını kaldırmıştır. 

Geçen yıla kadar uygulanan yerleştirme sisteminde bir öğrencinin Anadolu liselerine girebilmesi için 200 ve üzerinde puan alması gerekiyordu. Oysa bu yıl ki yerleştirmelere baktığımızda 153 puan alan öğrenci ile 420 puan alan öğrencinin aynı sınıfta okuyacaklarını görüyoruz.

Bu uygulama iki şeyin iflasıdır;

1-Düz liselerden Anadolu liselerine dönüşün, iflas ettiği,

2-Anadolu liselerinin “akademik eğitim” verme amacının iflas ettiğinin beyanıdır.

Yazımıza son verirken şu kanaatimizi paylaşmak isteriz. Bakanlık iflas eden lise sisteminin ıslahı için acilen olağanüstü şuraya gitmelidir. Bu şuralardan elde ettiği önerileri ise ivedilikle hayata geçirmelidir. Yukarıdaki uyarımızı yineliyoruz: Okulların açılmasına henüz uzun denebilecek bir vakit var. Tercihler yeniden alınmalıdır.

____________

*Akçadağ Anadolu Lisesi Müdürü