'(Eski) Malatya' Adı İade Edilmeli
“(ESKİ)MALATYA” ADININ İADE EDİLMESİ MESELESİ
Orhan TUĞRULCA
Tarihçi-Yazar
otogrulca@hotmail.com
Yerel seçim öncesi başlayan ve seçim sonrasında da bir müddet devam eden “paralel” gündem nihayet yerini kısmi bir sükûnete terk etmiş görülüyor. Bu süre içerisinde hem kişisel bazda hem de kurumsal bazda ne yazık ki gündemler askıya alındı. Gündem dışı söylenebilecek her söz boşluğa düşmeye mahkûmdur.
Aslında bunun yadırganacak bir tarafı yoktur. Zira 1950 sonrası gelişmeler, kör-topal da olsa halkın iktidarı kendisinin belirlediği bir süreci başlatmıştır. Bu açıdan bakıldığında seçimler, iktidar ve gücün yeniden paylaşıldığı zamanlar olarak görülmüştür. Bu zamanlarda söylenen her söz asıl gündemin gölgesinde kalır.
Örneğin iktidar partisinin bu yerel seçimlerde afişe etmeyi tasarladığı asıl gündemi, sayın başbakanın birkaç konuşmasında dillendirdiği ama “paralel” tartışmaya kurban giden “insan, şehir ve demokrasi” idi. Ancak Allahın yarattıklarının en güzeli olan “insan” , İnsanın ve insanlık tarihinin en değerli eseri olan “şehir” ve nihayet bugün için alternatifi olmayan “demokrasi” bu süreç içerisinde birbiri ile olan anlamlı ilişkisi devre dışı kalmış ve tartışılmamıştır.
Şehirlerimizin geleceği ile ilgili tartışmalara burada girmeye niyetimiz yok. Sayın başbakanımızın belediye başkan adaylarına seslenirken: “Öyle şehirler kurmalıyız ki şairlerin şiirlerine konu olsun” mealindeki sözlerin neresinde olduğumuzu da burada araştırma konusu yapmayacağız. Belki başka bir yazının konusu olacaktır.
Bu yazımızın asıl amacını başlığımızda ifade ettik. (Eski)Malatya adının iade edilmesi. Bu meseleyi ilk defa bugün gündeme getirmiyoruz. 11 Eylül 2012’de malatyahaber.com da “Kadim Kentin Adı (Eski)Malatya” adlı makalemizde; “Büyükşehir statüsünde (Eski)Malatya’yı içine alan bölgenin “Battalgazi İlçe Belediyesi” olarak adlandırılması halinde Malatya’nın yaklaşık 9-10 bin yıllık kentsel gelişim tarihinde onarılamaz bir kopukluk olacaktır.” Şeklinde ifade etmiş ve bunun gerekçelerini Malatya’nın kentsel gelişim tarihinin ana hatlarını hatırlatarak uzun uzun izah etmeye çalışmıştık. Bu konudaki gerekçemizi detayları ile görmek isteyenler malatyahaber.com daki bu makalemize bakabilirler.
Nitekim öngörülerimiz doğru çıktı. (Eski)malatya’yı da içine alan geniş bir alan Battalgazi ilçe belediyesi olarak isimlendirildi. İlçe belediyesinin sınırları Sıtmapınarından Kale sınırına, Beydağından Karakaya baraj gölüne kadar geniş bir alan artık “Battalgazi” olarak isimlendirilecektir. Buna hiçbir itirazımız yoktur, olamaz. Ancak yaklaşık 1800 yıl boyunca Malatya’nın ana yerleşke konumuna ve statüsüne sahip olmuş olan (Eski)Malatya neresidir? sorusunun cevabı boşlukta kalmıştır. Zira 1987 yılında (Eski)malatya’nın adı “Battalgazi “ olarak değiştirilmiştir. Kentin tarihsel konumu ve önemi dikkate alınmadan bir oldubittiye getirilerek isim değişikliğine gidilmiş olması burada yaşayan insanların vicdanında hiçbir zaman karşılık bulmamıştır. Kadim kentin insanları binlerce yıldan bu yana aynı isimle gelen şehirlerinin adını, başına (Eski) ifadesini koyarak sürdürdüler. Osmanlı belgelerinde “Şehr-i Atik” (Eski Şehir) dediklerini (Eski)Malatya yöre halkı şehrin bu tarihi birikimini ve binlerce yıllık geçmişini unutturmamak için ikinci bir pekiştirici vasfını da kullanarak “Aşağı Şeher” dedi. Yöre insanı bugün hala Battalgazi demek yerine Kürtçe konuşanlar “Bojori Jerin” (Aşağı Şeher), Türkçe konuşan nüfus ise “Eski Malatya” ya da “Aşağı Şeher” adını kullanmayı tercih ediyor. Kısaca (Eski)malatya isminin kendi kadim tarihi köklerinden koparılarak ibret derinliğinin ortadan kaldırılması halkın vicdanında yer bulmadığı gibi insani ve İslami de değildir. Dinimiz, isim ya da kavramların kendi tarihi köklerinden koparılmasını istemez. Zira “yeryüzünde dolaşın, geçmiş milletleri nasıl yok ettiğimizi görün ibret alın” diyen bir dinin yer isimlerinin kendi tarihi köklerinden koparılarak ibret derinliğinin yok edilmesini istemesi düşünülemez. Kaldı ki yer isimleri bilhassa 1800 yıl boyunca Malatya bölgesinin ana yerleşke görevini üstlenmiş olan (Eski)malatya isminin iade edilmesi bir emanetin yerine konulmasıdır. Bu tarihi emanetin bir an önce yerine teslim edilmesi bir insanlık borcu olduğu unutulmamalıdır.
Bugün artık bu sorunu konuşmanın zamanı gelmiştir. İsmin iade edilmesi karar yetkisi Büyükşehir meclisinde mi yoksa Battalgazi İlçe Belediyesi meclisinde mi doğrusu bilmiyoruz. Hangi meclisin uhdesinde ise sorunun daha detaylı anlaşılmasını sağlamak için ilgili meclisin sayın üyelerine istemeleri halinde bir sunum da yapmaya hazırız.
Bu makalemizde sözü fazla uzatmayı düşünmüyoruz. Buradan büyükşehir belediye başkanı Sayın Ahmet ÇAKIR’a, Battalgazi İlçe belediye başkanı Sayın Selahattin GÜRKAN’a ve meclis üyelerine konuya hassasiyet göstermelerini istirham ediyoruz. Biz üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Seçim öncesinde konuyu Kent Konseyi zemininde bir çalıştay ile gündeme getirmek istediğimizde Kent Konseyi Genel Sekreterliğimiz haklı olarak bu konunun seçim öncesinde spekülasyonlara neden olabileceği kaygısı ile ertelenmesini istemişti. Ancak bu kaygılar geride kaldığına göre en kısa sürede Tarih Kültür Sanat Çalışma Grubu olarak ilgili kültür adamlarını ve yazarlarımızı bir çalıştayda buluşturup konuyu enine boyuna konuşulmasını ve bir sonuç bildirisine dönüşmesini sağlamaya çalışacağız.
Ülkemizde bütün sabotajlara rağmen taşlar yerine oturmaya devam ediyor. Dilerim “insan, şehir ve demokrasi” kavramları da sözde değil özde bütün kavramsal derinliği ile yerlerine oturur. Emanetin en kısa sürede iade edilmesi temennisi ile…
FOTOĞRAF: Eski Battalgazi (Eski Malatya) Merkezi (Malatya B.Şehir Belediyesi)
