Malatya Eğitim Raporu Üzerine I

Orhan TUĞRULCA

Tarihçi-Yazar

otogrulca@hotmail.com

15 Haziran 2012'de malatyahaber.com da “Malatya’da Eğitim Ciddi Bir Krizden Geçiyor” adlı makalemiz yayınlandığında durumun vahameti ne yazık ki anlaşılamamıştı. Ardından yeni valimiz Sayın Vasip Şahin’in göreve başladığında verdiği demeçte Malatya’da birinci gündeminin eğitim olduğunu söylemesi Malatya eğitiminde bir maraz olduğu konusunda yalnız olmadığımızı ortaya çıkardı. Ekim ayının hemen başlarında Bilgi Yolu Eğitim Kültür ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (BİLSAM) nin benim de içinde olduğum bir grup eğitim yöneticisini ve öğretmeni,  eğitim raporunu hazırlamak için davet etmesi, bizim bu konudaki tespitlerimizin hamasi olmadığını, bir art niyet taşımadığını, eğitim istatistiklerini inceleyen herkesin hemen fark edebileceği bir sorun olduğu sarahaten ortaya çıkmış oldu.

Aşağıda BİLSAM toplantılarında ortaya çıkan düşüncelerin bir kısmını sizinle paylaşacağız. Ancak bu toplantılar sırasında sıkça hatırlatılan bir husus var ki burada yeri gelmişken hemen ifade etmemizde yarar var.

Malatya’da görev yapan son üç valinin birinci gündem maddelerinin eğitim olması tesadüf olmasa gerek. Sayın Halil İbrahim Daşöz,  “91bin dev öğrenci projesi” ile Sayın Doç. Dr. Ulvi Saran “Malatya Okuyor Kampanyası” ile eğitime ivme kazandırmaya çalışırken Sayın Vasip Şahin “Başarıya Doğru”,  “Aile Öğretmenliği” ve “Değerler Eğitimi” gibi projelerle Malatya’daki eğitime heyecan ve hız katmak istiyor.  Her üç valinin de eğitim konusunu öncelemeleri ve inisiyatif almaları tesadüf olduğu söylenemez. 

Eğitim raporunu burada bütünüyle ele alma imkânımız yok. Biz burada sadece raporun içeriğine dikkat çekmek istiyoruz. Konunun anlaşılırlığını sağlamak için makalemizi iki ana başlıkta ele almak istiyoruz:

1-Ortaöğretimde Sınav Başarısı

2-Malatya’da Eğitim Düzeyleri,  Göç ve Eğitim İlişkisi 

Her iki başlığımızda da Malatya’nın istatistikleri tek başına bir anlam ifade etmeyeceğine göre farklı illerin istatistiklerini kullanma yoluna gideceğiz. Bunu yaparken hem bölgesel (TRBI-Malatya, Elazığ, Bingöl ve Tunceli) hem de bölge dışında örneğin;  nüfusu Malatya nüfusuna yakın olan ve Malatya ile birlikte büyükşehir statüsüne kavuşacak olan Trabzon ve Kahramanmaraş gibi illerin verileri ile karşılaştırma yoluna gideceğiz. Kullanacağımız veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Ortaöğretim Genel Müdürlüğü ve ÖSYM gibi doğrudan ilgili kurumlar olacaktır.

MALATYA’DA ORTAÖĞRETİMİN DURUMU

Sınav Başarısı:

Ortaöğretim sisteminde sınav başarısını etkileyen birçok faktörden söz edilebilir. Veli, öğretmen, okul, çevre ve yönetim becerisi gibi birçok farklı etken eğitimin başarısı üzerinde dolaylı ya da doğrudan etkilidir.

Başarı yâda başarısızlığı ortaya koymak için hayli karmaşık olan istatistikî verilerin analiz edilmesi gerekir. 

Son zamanlarda her ne kadar kurumsal veriler Türkiye İstatistik Kurumunda (TÜİK) ulusal veri tabanı haline getiriliyorsa da bilhassa ilgi alanımıza giren Milli Eğitim verilerinde sağlıklı bir analiz yapılmadığı için “bir yığın rakam” olarak kalmaktadır. 

Bu araştırmamızda Malatya’yı merkeze alarak birkaç kategoride rakamsal değerleri bir araya getirerek ve analiz ederek sınav başarısında nerede olduğumuzu anlamaya çalışacağız.

Ortaöğretim sisteminde sınav başarısı bugün için Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) ve öncesinde yapılan Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) tek belirleyici ölçüt olduğundan biz de burada öncelikle bu iki sınavın sonuçlarından hareketle bir sonuca varmaya çalışacağız.

Malatya’nın sınav sonuçları tek başına bir anlam ifade etmediğinden yanı başımızda olan ve aynı zamanda TRB1 (Malatya, Elazığ, Tunceli, Bingöl) bölgesinde yer alan Elazığ ile karşılaştırmaya çalışacağız.

2008 yılında ÖSS sınavında 145 ve üstünde puan alan öğrenci yüzdesi açısından bir sırama yapıldığında 81 il arasında Elazığ 24. sırada yer alırken Malatya 31. sırada yer almıştır.

Sayısal ağırlık puanı açısından bir sıralama yapıldığında Malatya 23. sırada yer alırken Elazığ 39. sıraya düşmüştür. Sözel ağırlık puan ortalaması açısından bir sıralama yapıldığında Malatya 42. sırada yer alırken Elazığ 44. sırada yer almıştır.  

2009 yılında;

2009 yılında ÖSS sınavında 145 ve üstünde puan alan öğrenci yüzdesi açısından bir sırama yapıldığında 81 il arasında Malatya açık bir başarı ortaya koyarak 9 sırada yer alır. Aynı yıl Elazığ’ın 16 sırada yer aldığını görüyoruz.

Sayısal ağırlık puanı açısından bir sıralama yapıldığında Malatya 21 sırada yer alırken Elazığ 38 sıraya düşmüştür. 

Sözel ağırlık puan ortalaması açısından bir sıralama yapıldığında Malatya 15. sırada yer alırken Elazığ 25. sırada yer almıştır.

2010 Yılına gelince; 2010 yılında ÖSS’nin yerini alan Yükseköğretime Geçiş Sınavında (YGS) Malatya 235.073 puan ortalaması ile 30. sırada yer alırken Elazığ 233.956 puanla 33. sırada yer aldı.

2011 yılına ait YGS verilerine ait sayısal veriler ÖSYM tarafından verilmediği için Malatya ve Elazığ’ın sıralamadaki yerini bilmiyoruz. Ancak ÖSYM ‘nin verdiği en başarılı ilk 10 ilin arasında her iki ilin de olmaması sıralamadaki yerinin geride olduğunu göstermektedir. 

Lisans Yerleştirme Sınavı Sonuçları

ÖSS VE YGS sonuçları açısından her iki ilin 81 il arasındaki sıralamasını yukarıda verdik. Bu bölümde ise her iki ilin Üniversitelere yerleştirdiği öğrenci sayısı ve bu sayının sınava giren öğrencilerin yüzde kaçına tekabül ettiğine dair bir değerlendirme elde etmeye çalışacağız.

Buna göre;

2009 yılında Malatya’da ÖSYS’ye başvuran 26.265 öğrenciden 4 yıllık lisans bölümlerine yerleşen öğrenci sayısı 4.200 olarak verilmiştir. Bu rakamlara göre Malatya’da sınava giren 26.265 öğrencinin %15,9 u üniversitelere yerleşirken aynı yıl Elazığ’da sınava giren 17.075 öğrenciden 2.902 öğrenci 4 yıllık fakültelere yerleştiğini görüyoruz. Yüzdelik açısından bakıldığında Elazığ’da sınava giren öğrencilerin %16,9 u üniversitelere yerleşmiştir. Her iki il açısından bakıldığında Elazığ’ın daha başarılı olduğu görülmektedir.

2010 yılında; Malatya’da ÖSYS’ ye başvuran 28.156 öğrenciden 4 yıllık lisans bölümlerine yerleşen öğrenci sayısı 4.852 dir. Bu rakamlara göre Malatya’da sınava giren 28.156 öğrencinin %17,2 i üniversitelere yerleşirken aynı yıl Elazığ’da sınava giren 18.710 öğrenciden 3.480 öğrenci 4 yıllık fakültelere yerleşmiştir. Yüzdelik açısından bakıldığında Elazığ sınava giren öğrencilerin %18,5 ini fakültelere yerleştirmiştir. Buna göre 2010 yılında da Elazığ Malatya’dan daha başarılı bir sonuç çıkarmıştır.

Malatya’nın Sınav Başarısının TRB1 Bölgesi (Elazığ, Tunceli, Bingöl, Malatya)İle Karşılaştırılması

2010 yılında son sınıf düzeyinde sınava girenler açısından bakıldığında ise şu rakamlar ortaya çıkmaktadır:

Örneğin;  

Elazığ’da sınava giren 5.933 öğrenciden 4 yıllık fakültelere giren öğrenci sayısı : 1.169,

Yüzdeliği: %19.7

Türkiye Sıralaması: 64

Tunceli’de sınava giren 800 öğrenciden 4 yıllık fakültelere giren öğrenci sayısı : 133,

Yüzdeliği: %16,6

Türkiye Sıralaması: 69

Bingöl’de sınava giren 1.921 öğrenciden 4 yıllık fakültelere giren öğrenci sayısı : 305,

Yüzdeliği: %15.9

Türkiye Sıralaması: 71 iken,

Malatya’da sınava giren 8.505 öğrenciden 4 yıllık fakültelere giren öğrenci sayısı : 1.440,

Yüzdeliği: %16,9

Türkiye Sıralaması: 73 olmuştur.

2011 yılına gelince; 

Malatya’da ÖSYS’ ye başvuran 31.334 öğrenciden 4 yıllık lisans bölümlerine yerleşen öğrenci sayısı 4.919’dur. Bu rakamlara göre Malatya’da sınava giren 31.334 öğrencinin %15,6’sı üniversitelere yerleşirken aynı yıl Elazığ’da sınava giren 20.685 öğrenciden 3.456 öğrenci 4 yıllık fakültelere yerleşmiştir. Yüzdelik açısından bakıldığında Elazığ sınava giren öğrencilerin %16,6 sını fakültelere yerleştirmiştir. Elazığ 2010 yılına göre daha az öğrenci yerleştirmesine rağmen Malatya’dan daha başarılı bir sonuç çıkarmıştır.

Hem ÖSS-YGS hem de LYS açısından bir karşılaştırma yaptığımızda Malatya ÖSS-YGS sınavlarında Elazığ’dan daha başarılı bir sonuç çıkarırken Yerleştirme sonuçları açısından bakıldığında Malatya, Elazığ’ın gerisine düşmektedir. 

Türkiye ortalaması açısından bakıldığında ise her iki ilin de hem 2009 hem 2010 hem de 2011 yılında Türkiye ortalamasının çok altında üniversitelere öğrenci yerleştirdiklerini görmek mümkündür. 

Yukarıdaki bilgileri Ankara Milli Eğitim Müdürlüğü AR-GE Birimi tarafından hazırlanan verilerden aldık. Benzer bir çalışma ne yazık ki 2011 ve 2012 yılı için yapılmamıştır. Dolayısıyla Malatya’nın 2011 ve 2012 yılında son sınıf düzeyindeki sınav başarısı hakkında bilgi sahibi olamıyoruz. Ancak Malatya Milli Eğitim Müdürlüğü çevresinden öğrendiğimiz kadarıyla Malatya’nın 2012 yılında son sınıf düzeyinde 70 sırada yer aldığı yönündedir. 

Tabloda dikkat çeken bir başka husus TRBI bölgesinde paralı eğitim yapan vakıf üniversiteleri tercih etmede Malatya’nın daha fazla ilgi göstermiş olmasıdır. Bu durum Malatya’da hali vakti yerinde olan ailelerin Vakıf üniversitelerini tercih ettiğini göstermektedir.

Yıllara Göre Malatya’nın Ders Ve Puan Başarılarına Göre Sıralaması

Ankara Milli Eğitim Müdürlüğü AR-GE Birimi tarafından hazırlanan tabloda Malatya’nın sınav başarısını dersler ve alanlar bazında görmek mümkündür. 2008 yılında liselerin dört yıla çıkarılmasından dolayı son sınıf öğrencilerinden sadece 1.881 kişi ÖSS’ ye girmiştir. Tabloda 2007 ve 2008 yılı rakamları inişli çıkışlı görülürken 2009 ve 2010 yılında başta Matematik olmak üzere Fizik, Kimya Biyoloji, Türkçe, Tarih, Coğrafya ve Felsefe derslerinde belirgin bir gerileme yaşanmıştır. Alanlar bazında da ciddi bir gerileme görülmektedir. Sayısalda 26. sıradan 42. sıraya Sözelde 30. sıradan 53. sıraya gerilerken Eşit Ağırlık alanında 30. sıradan 49. sıraya gerilemiştir. Tabloda ayrıca Malatya’nın sayısal derslerde göreceli de olsa daha iyi olduğu göze çarparken sözel derslerde hayli gerilerde olduğu görülmektedir. 2011 ve 2012 yılının ayrıntılarına ise sahip değiliz.  

Raporumuzun diğer tabloları incelendiğinde görülecektir ki 2011-2012 yılında Malatya’nın ortaöğretimdeki okullaşma oranları hem Elazığ’dan hem de Türkiye ortalamasından daha yüksektir. Örneğin Elazığ’ın ortaöğretimdeki okullaşma oranı %74,55, Türkiye ortalaması %67 iken Malatya’nın okullaşma oranı %78,38’dir. Bu haliyle Malatya hem Elazığ’dan hem de Türkiye ortalamasından daha iyi bir durumdadır. 

Malatya, okul, öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayıları noktasında da yine Elazığ ve Türkiye ortalamasından daha iyi durumdadır. Örneğin Elazığ’da okul başına 405 öğrenci, Türkiye ortalamasına 395 öğrenci düşerken Malatya’da okul başına düşen öğrenci sayısı 385’dir. 

Öğretmen başına düşen öğrenci sayısında da yine Malatya (15) Elazığ (25) ve Türkiye ortalamasından (16) daha iyi durumdadır. Bu rakamlar aynı zamanda Malatya’nın merkezi bütçeden daha iyi yararlandığı anlamına gelmektedir.

2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre Malatya’da lise veya dengi okul mezunu sayısı 136.011, nüfusa oranı %19,9 iken Türkiye ortalaması %17,7 dir. 

Tüm bu iyi göstergelere rağmen Malatya’nın üniversiteye öğrenci yerleştirme (LYS) konusunda neden başarısız olduğu konusunda ciddi bir araştırma yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

BİR SONRAKİ MAKALEMİZ:

MALATYA’NIN EĞİTİM DÜZEYLERİ, GÖÇ VE EĞİTİM İLİŞKİSİ